CH-2 The Economic Problem: Scarcity and Choice

Scarcity and Choice အခန်း မှာတေ စီးပွားရေးပညာရပ်၏ အခြေခံကျသော ပြဿနာဖြစ်သည့် ရှားပါးမှု (Scarcity)၊ ၎င်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ရွေးချယ်မှု (Choice) နှင့် ယင်းရွေးချယ်မှုတိုင်းတွင် ပါဝင်သော အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် (Opportunity Cost) တို့ကို အလေးပေးရှင်းပြထားပါသည်။

၁။ အခြေခံ မေးခွန်းသုံးခု (The Three Basic Questions)

လူ့အဖွဲ့အစည်းတိုင်းသည် ရှားပါးမှုကြောင့် အရင်းအမြစ်များကို မည်သို့အသုံးပြုမည်ကို ဆုံးဖြတ်ရပါသည်။ ၎င်းဆုံးဖြတ်ချက်များတွင် အောက်ပါ အခြေခံမေးခွန်းသုံးခု ပါဝင်သည်-

• ဘာကို ထုတ်လုပ်မလဲ။ (What will be produced?)
  • လူ့အဖွဲ့အစည်းက မည်သည့်ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို (ဥပမာ- စားသောက်ကုန်၊ အဝတ်အထည်၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး) မည်မျှပမာဏ ထုတ်လုပ်မည်ကို ဆုံးဖြတ်ရခြင်း။
• ဘယ်လို ထုတ်လုပ်မလဲ။ (How will it be produced?)
  • ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို မည်သည့်နည်းလမ်းများ (ဥပမာ- လူအားဖြင့်လား၊ စက်အားဖြင့်လား)၊ မည်သည့်နည်းပညာများ၊ မည်သည့်အရင်းအမြစ်များ (ဥပမာ- မြေယာ၊ အလုပ်သမား၊ အရင်းအနှီး) ကို အသုံးပြု၍ ထုတ်လုပ်မည်ကို ဆုံးဖြတ်ရခြင်း။
• ဘယ်သူ့အတွက် ထုတ်လုပ်မလဲ။ (For whom will it be produced?)
  • ထုတ်လုပ်ထားသော ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း မည်သို့ ခွဲဝေဖြန့်ဖြူးမည်ကို ဆုံးဖြတ်ရခြင်း။ (ဥပမာ- ဝင်ငွေအပေါ် မူတည်၍လား၊ လိုအပ်ချက်အပေါ် မူတည်၍လား)

---

၂။ ရှားပါးမှု၊ ရွေးချယ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် (Scarcity, Choice, and Opportunity Cost)

ဤသဘောတရားသုံးခုသည် စီးပွားရေးပညာ၏ အဓိက အုတ်မြစ်များ ဖြစ်ပါသည်။

• ရှားပါးမှု (Scarcity):
  • လူသားတို့၏ လိုအပ်ချက်များ (wants) နှင့် ဆန္ဒများ (desires) သည် အကန့်အသတ်မရှိ (unlimited) ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ထိုလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းရန် အသုံးပြုနိုင်သော အရင်းအမြစ်များ (resources / factors of production) မှာမူ အမြဲတမ်း အကန့်အသတ်ရှိ (limited) နေပါသည်။
  • ဤအကန့်အသတ်ရှိသော အရင်းအမြစ်များနှင့် အကန့်အသတ်မရှိသော လိုအပ်ချက်များကြား ကွာဟချက်ကို “ရှားပါးမှု” ဟု ခေါ်ပါသည်။ ရှားပါးမှုသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းတိုင်း ရင်ဆိုင်ရသော ပြဿနာဖြစ်သည်။
• ရွေးချယ်မှု (Choice):
  • ရှားပါးမှုကြောင့် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းစီ၊ လုပ်ငန်းများ၊ အစိုးရနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးသည် မိမိတို့၏ အကန့်အသတ်ရှိသော အရင်းအမြစ်များကို မည်သို့အသုံးပြုမည်ကို ရွေးချယ်မှုများ ပြုလုပ်ရပါသည်။ ဥပမာ- ကျောင်းသားတစ်ဦးသည် စာကျက်ခြင်းနှင့် ရုပ်ရှင်ကြည့်ခြင်း နှစ်ခုအနက်မှ တစ်ခုကို ရွေးချယ်ရခြင်း။
• အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် (Opportunity Cost):
  • ရွေးချယ်မှုတိုင်းတွင် အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် ပါဝင်ပါသည်။ အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ်ဆိုသည်မှာ မိမိရွေးချယ်လိုက်သော အရာတစ်ခုကြောင့် လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် အကောင်းဆုံး နောက်ထပ် ရွေးချယ်စရာ (the best alternative forgone) ကို ဆိုလိုပါသည်။
  • ဥပမာ: အစိုးရက ပညာရေးအသုံးစရိတ်ကို တိုးမြှင့်ရန် ရွေးချယ်လိုက်ပါက၊ အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ်မှာ ကျန်းမာရေး သို့မဟုတ် ကာကွယ်ရေးအတွက် လျှော့ချလိုက်ရသည့် အသုံးစရိတ် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ၎င်းသည် ငွေကြေးကုန်ကျစရိတ်ထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော သဘောတရား ဖြစ်သည်။

၃။ ထုတ်လုပ်မှု ဖြစ်နိုင်ခြေမျဉ်းကွေး (Production Possibility Frontier – PPF)

PPF သည် စီးပွားရေးစနစ်တစ်ခုတွင် အရင်းအမြစ်များနှင့် နည်းပညာများ ပြည့်ဝစွာ အသုံးပြုထားသည့်အခါ ထုတ်လုပ်နိုင်သော ကုန်ပစ္စည်းနှစ်မျိုး၏ အမြင့်ဆုံး ပေါင်းစပ်ပမာဏများကို ဂရပ်ဖြင့် ပြသထားသည့် မျဉ်းကွေးဖြစ်သည်။

• ယူဆချက်များ (Assumptions):
  • သတ်မှတ်ထားသော အရင်းအမြစ်အရေအတွက် (Fixed amount of resources)
  • သတ်မှတ်ထားသော နည်းပညာ (Fixed technology)
  • အရင်းအမြစ်များ အပြည့်အဝ အသုံးပြုခြင်း (Full employment of resources)
  • ကုန်ပစ္စည်းနှစ်မျိုးသာ ထုတ်လုပ်ခြင်း (Producing only two goods)
• PPF ၏ အင်္ဂါရပ်များ:
  • အမှတ်များ (Points on / Inside / Outside the PPF):
    • PPF ပေါ်ရှိအမှတ်များ (Points on the PPF): ထိရောက်သော ထုတ်လုပ်မှု (Efficient production) ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အရင်းအမြစ်များကို အပြည့်အဝနှင့် အကောင်းဆုံး အသုံးချထားသည်။
    • PPF အတွင်းရှိအမှတ်များ (Points inside the PPF): ထိရောက်မှုမရှိသော ထုတ်လုပ်မှု (Inefficient production) ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အရင်းအမြစ်များကို အပြည့်အဝ အသုံးမပြုခြင်း (ဥပမာ- အလုပ်လက်မဲ့) သို့မဟုတ် ကုန်ပစ္စည်းကို ထိထိရောက်ရောက် မထုတ်လုပ်ခြင်း။
    • PPF အပြင်ဘက်ရှိအမှတ်များ (Points outside the PPF): လက်ရှိ အရင်းအမြစ်များနှင့် နည်းပညာဖြင့် မရောက်ရှိနိုင်သေးသော အမှတ်များ (Unattainable points)။
  • အောက်ဘက်သို့ ငိုက်ဆင်းနေခြင်း (Downward Sloping):
    • PPF သည် အောက်ဘက်သို့ ငိုက်ဆင်းနေခြင်းသည် ရွေးချယ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ်ကို ပြသသည်။ ကုန်ပစ္စည်းတစ်မျိုးကို ပိုမိုထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အခြားကုန်ပစ္စည်းတစ်မျိုးကို လျှော့ချထုတ်လုပ်ရမည် (Trade-off)။
  • အပြင်ဘက်သို့ ကွေးညွှတ်နေခြင်း (Bowed Outward / Concave):
    • ဤပုံသဏ္ဌာန်သည် တိုးမြင့်လာသော အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် နိယာမ (Law of Increasing Opportunity Cost) ကို ပြသသည်။ ကုန်ပစ္စည်းတစ်မျိုးကို ပိုမိုထုတ်လုပ်လေလေ၊ ထိုကုန်ပစ္စည်း၏ နောက်ထပ်တစ်ယူနစ် ထုတ်လုပ်မှုအတွက် ပေးဆပ်ရမည့် အခြားကုန်ပစ္စည်း၏ ပမာဏမှာ ပိုမိုများပြားလာလေဖြစ်သည်။ (ဥပမာ- စိုက်ပျိုးရေးအတွက် ကောင်းမွန်သော မြေယာများကို စက်မှုလုပ်ငန်းထုတ်လုပ်မှုသို့ ပြောင်းလဲအသုံးပြုရာတွင် ကနဦး အခွင့်အလမ်းကုန်ကျစရိတ် နည်းသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် စိုက်ပျိုးရေးအတွက် အကောင်းဆုံးမြေယာများကို ပြောင်းလဲအသုံးပြုရသောအခါ ကုန်ကျစရိတ် ပိုများလာခြင်း)
• စီးပွားရေးတိုးတက်မှု (Economic Growth):
  • PPF သည် အပြင်ဘက်သို့ ရွေ့ပြောင်းခြင်း (Shift Outward) သည် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို ကိုယ်စားပြုသည်။
  • စီးပွားရေးတိုးတက်မှု ဖြစ်ပေါ်ရခြင်း အကြောင်းရင်းများ:
    • အရင်းအမြစ်များ တိုးပွားလာခြင်း (ဥပမာ- လူဦးရေတိုးခြင်း၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့အသစ် တွေ့ရှိခြင်း)။
    • နည်းပညာ တိုးတက်ပြောင်းလဲခြင်း (ဥပမာ- ထုတ်လုပ်မှုနည်းစနစ်များ ပိုမိုကောင်းမွန်လာခြင်း)။
    • အရင်းအမြစ်များ၏ အရည်အသွေး မြင့်မားလာခြင်း (ဥပမာ- ပညာရေးကောင်းမွန်လာခြင်းကြောင့် လုပ်သားစွမ်းရည် တိုးတက်ခြင်း)။

၄။ အခြေခံ စီးပွားရေးစနစ်များ (Basic Economic Systems)

လူ့အဖွဲ့အစည်းများသည် အရင်းအမြစ်များကို မည်သို့ခွဲဝေစီမံရမည်ဆိုသည့် အခြေခံမေးခွန်းသုံးခု (What, How, For Whom) ကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် မတူညီသော စီးပွားရေးစနစ်များကို အသုံးပြုကြပါသည်။

• အမိန့်ပေး စီးပွားရေးစနစ် / ဗဟိုစီမံ စီးပွားရေးစနစ် (Command Economy / Centrally Planned Economy):
  • အစိုးရ သို့မဟုတ် ဗဟိုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုက အခြေခံမေးခွန်းသုံးခုကို ဆုံးဖြတ်သည်။ (ဥပမာ- ကျူးဘား၊ မြောက်ကိုရီးယား)။
  • အားသာချက်- အရင်းအမြစ်များကို အစိုးရ၏ ဦးစားပေးမှုအတိုင်း လျင်မြန်စွာ ညွှန်ကြားနိုင်ခြင်း။
  • အားနည်းချက်- စားသုံးသူလိုအပ်ချက်များကို ထိရောက်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်မှုနည်းခြင်း၊ ဆန်းသစ်တီထွင်မှု နည်းခြင်း။
• လွတ်လပ်သော ဈေးကွက် စီးပွားရေးစနစ် (Laissez-Faire Economy / Free Market Economy):
  • လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းစီနှင့် လုပ်ငန်းများက ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အကျိုးစီးပွား (self-interest) ကို လိုက်စားခြင်းဖြင့် အခြေခံမေးခွန်းများကို ဈေးကွက်ယန္တရားမှတစ်ဆင့် ဆုံးဖြတ်သည်။ (Adam Smith ၏ “Invisible Hand” သဘောတရား)။
  • အားသာချက်- ထိရောက်မှုရှိခြင်း၊ ဆန်းသစ်တီထွင်မှု မြင့်မားခြင်း၊ စားသုံးသူများ၏ လိုအပ်ချက်များကို ကောင်းစွာ တုံ့ပြန်နိုင်ခြင်း။
  • အားနည်းချက်- ဝင်ငွေ မညီမျှမှု ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြင်း၊ ဈေးကွက်မအောင်မြင်မှုများ (market failures) ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြင်း။
• ရောနှော စီးပွားရေးစနစ် (Mixed System):
  • လက်တွေ့ကမ္ဘာတွင် နိုင်ငံအများစုသည် လွတ်လပ်သော ဈေးကွက်စနစ်နှင့် အမိန့်ပေး စီးပွားရေးစနစ် နှစ်မျိုးစလုံး၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ပေါင်းစပ်ထားသော “ရောနှော စီးပွားရေးစနစ်” ကို ကျင့်သုံးကြသည်။ အစိုးရက စီးပွားရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုအချို့ ပြုလုပ်သော်လည်း ဈေးကွက်ယန္တရားကို အဓိကထား အသုံးပြုသည်။B

ယခု အခန်း သည် ရှားပါးမှုကြောင့် လူပုဂ္ဂိုလ်၊ လုပ်ငန်းနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတို့ ရွေးချယ်မှုများ ပြုလုပ်ရပုံ၊ ယင်းရွေးချယ်မှုများ၏ ကုန်ကျစရိတ်နှင့် စီးပွားရေးစနစ်များ၏ အခြေခံလုပ်ငန်းဆောင်တာများကို နားလည်ရန်အတွက် အလွန်အရေးကြီးသော အုတ်မြစ်တစ်ခုကို ချပေးပါသည်။

---