ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး စီမံခန့်ခွဲမှု (Logistics Management)
Logistics Management ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများ ဝယ်ယူခြင်း၊ ရွှေ့ပြောင်းခြင်းနှင့် သိုလှောင်ခြင်း ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုအားလုံးကို ပေါင်းစည်းခြင်းဖြင့် လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည် (Efficiency) ကို ရရှိရန်ဖြစ်သည်။ ထုတ်လုပ်မှု၏ အဝင်နှင့် အထွက် နှစ်ဖက်စလုံးတွင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကုန်ပစ္စည်းလက်ကျန် ကုန်ကျစရိတ်များ ကြီးမားနေပါက Logistics ကို အလေးပေးသင့်ပါသည်။
- Outsourcing: ကုမ္ပဏီအများအပြားသည် Logistics လုပ်ငန်းကို ပြင်ပသို့ လွှဲပြောင်းလေ့ရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် Logistics အထူးကျွမ်းကျင်သူများသည် လုပ်ငန်းအတွင်း၌ မရနိုင်သော ကျွမ်းကျင်မှုများကို ပေးနိုင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ Logistics ကုမ္ပဏီများသည် ပို့ဆောင်ရေးတွင် ဆုံးရှုံးမှုများကို လျှော့ချပေးပြီး အချိန်အတိအကျ (Precise Delivery Windows) ကို လိုက်နာနိုင်သော ခြေရာခံနည်းပညာများ ရှိသည်။
- အကျိုးကျေးဇူး: ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချခြင်းနှင့် ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှု တိုးတက်ကောင်းမွန်ခြင်းတို့မှတစ်ဆင့် ပြိုင်ဘက်ကုမ္ပဏီများအပေါ် အသာစီးရနိုင်သည့် အခွင့်အလမ်း (Competitive Advantage) ကို ရရှိစေသည်။
ပို့ဆောင်ရေးစနစ်များ (Shipping Systems)
ကုန်ပစ္စည်းများ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်း ကုန်ကျစရိတ်သည် ထုတ်ကုန်တစ်ခု၏ ကုန်ကျစရိတ် ၂၅% အထိ ရှိနိုင်သောကြောင့် ကုမ္ပဏီများသည် ၎င်းတို့၏ ပို့ဆောင်ရေး နည်းလမ်းများကို အမြဲတမ်း အကဲဖြတ်ကြသည်။ အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နည်းလမ်း (၆) မျိုးရှိသည်။
| နည်းလမ်း | အဓိက အချက် | အသုံးပြုသော ကုန်ပစ္စည်း | ကုန်ကျစရိတ်/မြန်နှုန်း |
| ကုန်တင်ကားများ (Trucking) | ထုတ်လုပ်ပြီး ကုန်ပစ္စည်းအများစုကို သယ်ယူရာတွင် အသုံးပြုပြီး ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်မှု (Flexibility) အမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်။ JIT (Just-in-Time) စနစ်များကြောင့် အချိန်မီ ပို့ဆောင်မှု နှင့် ပျက်စီးမှုမရှိစေရန် ဖိအားပိုများလာသည်။ | ကုန်ချောပစ္စည်း အများစု | အလယ်အလတ်/မြန် |
| ရထားလမ်းများ (Railroads) | အမေရိကန်တွင် ကုန်ပစ္စည်း တန်မိုင် (ton-miles) စုစုပေါင်း၏ ၄၀% ကို သယ်ယူပို့ဆောင်သည်။ Containerization (ကွန်တိန်နာများ အသုံးပြုခြင်း) ကြောင့် ကုန်တင်ကားနောက်တွဲများကို ရထားပေါ်တင်၍ သယ်ယူခြင်းသည် ခေတ်စားလာသည်။ | ကျောက်မီးသွေး၊ ကောက်ပဲသီးနှံ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ | နှေး/ဈေးသက်သာ |
| လေကြောင်းကုန်တင်ပို့ဆောင်မှု (Airfreight) | ပို့ဆောင်သည့် တန်ချိန်၏ ၁% အောက်သာ ရှိသော်လည်း အလျင်အမြန် တိုးတက်နေသော ပို့ဆောင်မှုပုံစံဖြစ်သည်။ FedEx, UPS, DHL ကဲ့သို့သော ဝန်ဆောင်မှုပေးသူများကြောင့် မြန်နှုန်းနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ကို ပေးသည်။ | ဆေးဝါး၊ အရေးပေါ်ပစ္စည်းများ၊ ပန်းများ၊ အီလက်ထရွန်နစ် အစိတ်အပိုင်းများ | အမြန်ဆုံး/ဈေးအကြီးဆုံး |
| ရေကြောင်းလမ်းများ (Waterways) | နိုင်ငံ၏ မြစ်များ၊ တူးမြောင်းများ၊ ကမ်းရိုးတန်းများနှင့် သမုဒ္ဒရာများ ပါဝင်သည်။ ကုန်ကျစရိတ်ကို မြန်နှုန်းထက် ပိုအလေးထားသည့်အခါ ရေကြောင်းကို နှစ်သက်ကြသည်။ နိုင်ငံတကာတွင် ကွန်တိန်နာ သန်းပေါင်းများစွာကို ကြီးမားသော ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောများဖြင့် ဈေးနှုန်း အလွန်သက်သာစွာ ပို့ဆောင်သည်။ | သံသတ္တုရိုင်း၊ သီးနှံများ၊ ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံထွက်ပစ္စည်း | အနှေးဆုံး/ဈေးအသက်သာဆုံး |
| ပိုက်လိုင်းများ (Pipelines) | ရေနံစိမ်း၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့နှင့် အခြားသော ရေနံနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများကို သယ်ယူပို့ဆောင်ရာတွင် အရေးပါသော ပုံစံဖြစ်သည်။ | ရေနံနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများ | တည်ငြိမ်/ထိရောက် |
| ပေါင်းစပ်နည်းလမ်း (Multimodal) | ပို့ဆောင်ရေး နည်းလမ်းများစွာကို ပေါင်းစပ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နိုင်ငံတကာ ပို့ဆောင်မှုများအတွက် အဖြစ်များသည်။ စံသတ်မှတ်ထားသော ကွန်တိန်နာများ ကို အသုံးပြုခြင်းကြောင့် ကုန်ပစ္စည်းများကို ကွန်တိန်နာထဲမှ ထုတ်စရာမလိုဘဲ ကားမှ ရထား၊ ရထားမှ သင်္ဘောသို့ အလွယ်တကူ လွှဲပြောင်းနိုင်သည်။ | နိုင်ငံတကာ ကုန်ချောပစ္စည်းများ | ပေါင်းစပ်ထားသော မြန်နှုန်း/ကုန်ကျစရိတ် |
- ကုန်ကျစရိတ်နှင့် မြန်နှုန်း: ယေဘုယျအားဖြင့်၊ ဝယ်ယူသူများသည် မြန်နှုန်း အတွက် ပေးဆောင်ရသည်။ လေကြောင်းကဲ့သို့ ပိုမိုမြန်ဆန်သော နည်းလမ်းများသည် ဈေးပိုကြီးပြီး ပမာဏနည်းသော ပို့ဆောင်မှု များ ပါဝင်လေ့ရှိပြီး၊ ရေကြောင်းကဲ့သို့ နှေးကွေးသော နည်းလမ်းများသည် ဈေးသက်သာပြီး ပမာဏအလွန်ကြီးသော ပို့ဆောင်မှု များ ပါဝင်လေ့ရှိသည်။
ကုန်ပစ္စည်း သိုလှောင်ရုံ (Warehousing)
သိုလှောင်ရုံ စီမံခန့်ခွဲမှုသည် ထုတ်ကုန်တစ်ခု၏ ကုန်ကျစရိတ် ၈% မှ ၁၀% အထိ ရှိနိုင်သောကြောင့် ကြီးမားသော အသုံးစရိတ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ သိုလှောင်ရုံတစ်ခု၏ အခြေခံရည်ရွယ်ချက်မှာ ကုန်ပစ္စည်းများကို သိုလှောင်ထားရန် ဖြစ်သော်လည်း အခြားသော အရေးပါသည့် လုပ်ဆောင်ချက်များကိုပါ ဆောင်ရွက်ပေးသည်။
သိုလှောင်ရုံ၏ အဓိက လုပ်ဆောင်ချက်များ
- စုစည်းရာနေရာ (Consolidation Point): ပေးသွင်းသူများစွာထံမှ ပို့ဆောင်မှုများကို စုဆောင်းပြီး၊ ဈေးပိုသက်သာမည့် ကုန်တင်ကား အပြည့်ဖြင့် တစ်ကြိမ်တည်း ထွက်ရှိပို့ဆောင်ရန် စုစည်းပေးသည်။
- အများမှ အနည်းသို့ ခွဲခြမ်းပေးခြင်း (Break-Bulk Function): ဈေးသက်သာသော ကုန်တင်ကား အပြည့်ဝင်လာသည့် ပစ္စည်းများကို လက်ခံပြီး၊ ၎င်းတို့ကို သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ် ခွဲခြားကာ ဆိုင်ခွဲများ သို့မဟုတ် ဒေသအလိုက် ဖြန့်ဖြူးရန်အတွက် ပို့ဆောင်ပေးသည်။
- Cross-Docking: ကုန်ပစ္စည်းများကို သိုလှောင်ထားခြင်းမရှိဘဲ၊ ဝင်ရောက်လာသည့် ပို့ဆောင်မှုများကို လက်ခံပြီး ချက်ချင်းပင် မတူညီသော နေရာများသို့ ပို့ဆောင်ရန် ပြန်လည် စုစည်းပေးသည်။ (လေဆိပ်ဗဟိုဌာန Hub ကဲ့သို့ စုဆုံရာ နေရာအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။)
- ဆိုင်းငံ့ခြင်းနေရာ (Point of Postponement): ထုတ်ကုန်ကို နောက်ဆုံးအဆင့်သို့ ပို့ဆောင်ခြင်းမပြုမီ ဖောက်သည် သို့မဟုတ် ဈေးကွက် လိုအပ်ချက်နှင့်အညီ နောက်ဆုံးတန်ဖိုးမြှင့်တင်ခြင်း (Value-added Processing) များကို ဆောင်ရွက်ပေးသည်။
Channel Assembly (ဖြန့်ဖြူးရေးလမ်းကြောင်း စုစည်းမှု)
Channel Assembly သည် Postponement ကို အကောင်အထည်ဖော်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။
- အယူအဆ: ထုတ်ကုန်အချောထည်များကို ပို့ဆောင်မည့်အစား အစိတ်အပိုင်းများနှင့် မော်ဂျူးများကိုသာ ဖြန့်ဖြူးသူထံ ပို့ပေးခြင်း။
- လုပ်ဆောင်ပုံ: ဖြန့်ဖြူးသူသည် ထိုအစိတ်အပိုင်းများကို လက်ခံပြီးမှ စုစည်းခြင်း၊ စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ပို့ဆောင်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်သည်။ ဤနည်းလမ်းသည် ဖြန့်ဖြူးသူများကို ထုတ်လုပ်မှု ပါတနာများ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။
- အကျိုးကျေးဇူး: ထုတ်ကုန် လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေသည့် စက်မှုလုပ်ငန်းများ (ဥပမာ- ကွန်ပျူတာ PC များ) အတွက် အောင်မြင်မှုရရှိပြီး၊ ပိုမိုတိကျသော ခန့်မှန်းချက်များအပေါ် မူတည်၍ ထုတ်လုပ်နိုင်သောကြောင့် ကုန်ချောပစ္စည်း လက်ကျန်ပမာဏကို လျှော့ချစေသည်။
ပြင်ပကုမ္ပဏီမှ Logistics ဝန်ဆောင်မှု (Third-Party Logistics – 3PL)
Third-Party Logistics (3PL) ဆိုသည်မှာ Logistics စနစ်သို့ အထူးပြုကျွမ်းကျင်မှုနှင့် တီထွင်ဆန်းသစ်မှု ကို ဆောင်ကြဉ်းပေးသော ပြင်ပကုမ္ပဏီများကို ငှားရမ်းခြင်း ဖြစ်သည်။ SCM မန်နေဂျာများသည် 3PL ကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် အဓိက ရည်မှန်းချက်သုံးခုကို ရရှိရန် ကြိုးပမ်းသည်။
- ကုန်ပစ္စည်းလက်ကျန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို လျှော့ချခြင်း (Drive Down Inventory Investment)
- ပို့ဆောင်မှု ကုန်ကျစရိတ်များကို လျှော့ချခြင်း (Lower Delivery Costs)
- ပို့ဆောင်မှု ယုံကြည်စိတ်ချရမှုနှင့် မြန်နှုန်းကို တိုးတက်စေခြင်း (Improve Delivery Reliability and Speed)
FedEx, UPS, DHL ကဲ့သို့သော အထူးပြု Logistics ကုမ္ပဏီများသည် အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် Online Tracking (အွန်လိုင်း ခြေရာခံခြင်း) ကဲ့သို့သော နည်းပညာများဖြင့် ဤရည်မှန်းချက်များကို ပံ့ပိုးပေးပြီး၊ အခြားကုမ္ပဏီများ၏ Logistics လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေသည်။
ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး စီမံခန့်ခွဲမှု (Logistics Management) အနှစ်ချုပ်
ဤအပိုင်း၏ အဓိက အနှစ်ချုပ်မှာ Logistics Management သည် ကုန်ကြမ်းဝယ်ယူမှု၊ ရွှေ့ပြောင်းမှုနှင့် သိုလှောင်မှုအားလုံးကို ပေါင်းစည်းခြင်းအားဖြင့် လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ရန် ဖြစ်သည်။ Logistics ကဏ္ဍသည် ကုန်ကျစရိတ်လျှော့ချခြင်း နှင့် ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှု တိုးတက်ခြင်း တို့မှတစ်ဆင့် ကုမ္ပဏီကို ပြိုင်ဘက်များအပေါ် အသာစီးရစေနိုင်သော မဟာဗျူဟာဖြစ်ပါသည်။
၁။ Logistics Management ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ
(က) သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စနစ်များ (Shipping Systems)
ကုန်ပစ္စည်း၏ ကုန်ကျစရိတ် ၂၅% အထိ ရှိနိုင်သော သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် အဓိကနည်းလမ်း ၆ မျိုးရှိသည်-
- ကုန်တင်ကား (Trucking): ထုတ်ကုန်အများစုကို သယ်ယူပြီး ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်မှု အမြင့်ဆုံးဖြစ်သည်။ JIT စနစ်ကြောင့် အချိန်မီ ပို့ဆောင်ရန် ဖိအားများသည်။
- ရထားလမ်း (Railroads): ကုန်ပစ္စည်းပမာဏ ကြီးမားသည့် ကုန်စည်များကို သယ်ယူရာတွင် အသုံးပြုပြီး ကွန်တိန်နာများ ကို အသုံးပြုခြင်းကြောင့် ပိုမိုထိရောက်လာသည်။
- လေကြောင်းကုန်တင် (Airfreight): မြန်နှုန်းနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှု ကို အဓိကထားပြီး ဈေးအကြီးဆုံး နည်းလမ်းဖြစ်သည်။
- ရေကြောင်းလမ်း (Waterways): ကုန်ကျစရိတ်ကို ဦးစားပေးသည့်အခါ အသုံးပြုပြီး အနှေးဆုံးနှင့် ဈေးအသက်သာဆုံး နည်းလမ်းဖြစ်သည်။
- ပိုက်လိုင်း (Pipelines): ရေနံနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအတွက် အရေးကြီးသည်။
- ပေါင်းစပ်နည်းလမ်း (Multimodal): ကွန်တိန်နာစနစ် ဖြင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နည်းလမ်းများစွာကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုခြင်း။
အဓိကနိယာမ: ဝယ်ယူသူများသည် မြန်နှုန်း အတွက် ဈေးပိုပေးရပြီး၊ နှေးကွေးသော နည်းလမ်းများသည် များသောအားဖြင့် ကုန်ပစ္စည်းပမာဏ အများအပြားကို သယ်ယူလေ့ရှိသည်။
(ခ) ကုန်ပစ္စည်း သိုလှောင်ရုံများ (Warehousing)
သိုလှောင်မှုသည် ကုန်ကျစရိတ်၏ ၈% မှ ၁၀% အထိ ရှိနိုင်သော်လည်း၊ မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။ သိုလှောင်ရုံများ၏ အခြေခံလုပ်ဆောင်ချက်များမှာ-
- စုစည်းရာနေရာ (Consolidation Point): ပို့ဆောင်မှုများစွာကို စုစည်းပြီး ကုန်တင်ကား အပြည့်ဖြင့် တစ်ကြိမ်တည်း ပို့ဆောင်ပေးခြင်း။
- ခွဲခြမ်းပေးခြင်း (Break-Bulk): ကုန်တင်ကားအပြည့် ဝင်လာသည့် ပစ္စည်းများကို လက်ခံပြီး ဖြန့်ဖြူးရန်အတွက် သေးငယ်သော အစုအဝေးများအဖြစ် ခွဲခြမ်းပေးခြင်း။
- Cross-Docking: ကုန်ပစ္စည်းများကို သိုလှောင်ခြင်းမရှိဘဲ ချက်ချင်း လက်ခံကာ ပြန်လည် စုစည်း၍ ပို့ဆောင်ပေးခြင်း။
- ဆိုင်းငံ့ခြင်းနေရာ (Postponement): နောက်ဆုံးပို့ဆောင်ခြင်းမပြုမီ ဖောက်သည်လိုအပ်ချက်နှင့်အညီ ထုတ်ကုန်ကို နောက်ဆုံးတန်ဖိုးမြှင့်တင်မှုများ (ဥပမာ- Channel Assembly) ပြုလုပ်ပေးခြင်း။
၃။ ပြင်ပမှ လွှဲပြောင်းခြင်း (Outsourcing & 3PL)
ကုမ္ပဏီအများစုသည် Logistics လုပ်ငန်းကို Third-Party Logistics (3PL) ဝန်ဆောင်မှုပေးသူများ (ဥပမာ- FedEx, UPS) ထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးလေ့ရှိသည်။
- ရည်ရွယ်ချက်:
- ကုန်ပစ္စည်းလက်ကျန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လျှော့ချရန်။
- ပို့ဆောင်မှု ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချရန်။
- ပို့ဆောင်မှု မြန်နှုန်းနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို မြှင့်တင်ရန်။
Logistics Management သည် စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် Customer Service ကို တိုးတက်စေသော အထူးပြုကျွမ်းကျင်မှု နှင့် နည်းပညာ (ခြေရာခံစနစ်များ) ကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုသော လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ပါသည်။
နောက်လာမယ့် Aritcle မှာတော့ Distribution Management ဆိုတဲ့ အကြောင်းကို လေ့လာနိင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။