ဒီအခန်းဟာ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ ရေရှည်အောင်မြင်မှုအတွက် ဘယ်လို စီစဉ်မလဲ၊ ဘယ်လို ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် (Competitive Advantage) တွေကို ဖန်တီးမလဲ၊ ပြီးတော့ ချမှတ်ထားတဲ့ မဟာဗျူဟာတွေကို လက်တွေ့ ဘယ်လို အကောင်အထည်ဖော်မလဲဆိုတာကို အဓိကထား ရှင်းပြထားပါတယ်။
ပထမဆုံးအနေနဲ့ “မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်ခြင်း (Thinking Strategically)” နဲ့ “မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု (Strategic Management) ဆိုတာဘာလဲ” ဆိုတဲ့ အပိုင်းတွေကို ဆွေးနွေးကြပါမယ်။
မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်ခြင်း (Thinking Strategically):
အဓိပ္ပာယ်: မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်ခြင်းဆိုတာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အနာဂတ် ရည်မှန်းချက်တွေ၊ ပြိုင်ဆိုင်မှုဆိုင်ရာ အခွင့်အလမ်းတွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ဘက်စုံ ရှုထောင့်ကနေ မြင်နိုင်စွမ်းရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ လက်ရှိ အခြေအနေကိုပဲ အာရုံစိုက်နေတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊ အနာဂတ်ကို ကြိုတင်မျှော်မှန်းပြီး အဲဒီအနာဂတ်အတွက် ဘယ်လို ပြင်ဆင်ရမလဲဆိုတာကို စဉ်းစားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အရေးကြီးပုံ: မန်နေဂျာတွေအတွက် ဒီစွမ်းရည်က အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ပြောင်းလဲနေတဲ့ စီးပွားရေးပတ်ဝန်းကျင်မှာ အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖမ်းဆုပ်နိုင်ဖို့၊ အန္တရာယ်တွေကို လျှော့ချနိုင်ဖို့နဲ့ ရေရှည်မှာ ရပ်တည်နိုင်ဖို့အတွက် မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်နိုင်ရပါမယ်။
မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု (What Is Strategic Management?):
အဓိပ္ပာယ်: မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုတာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ရေရှည် ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် (Competitive Advantage) ကို ထိန်းသိမ်းဖို့နဲ့ အနာဂတ် ရည်မှန်းချက်တွေကို အောင်မြင်ဖို့အတွက် အသုံးပြုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေနဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ အစုအဝေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးကို ဘယ်လို ဦးတည်သွားမလဲဆိုတာကို စီမံတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါပဲ။
မဟာဗျူဟာ၏ ရည်ရွယ်ချက် (Purpose of Strategy):
Competitive Advantage (ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက်): အဖွဲ့အစည်းကို ပြိုင်ဘက်တွေထက် ပိုမို ထူးခြားစေပြီး သာလွန်တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည် ရရှိစေမယ့် အရာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို Core Competence (အဓိက စွမ်းရည်)၊ Synergy (ပူးပေါင်းစွမ်းအား) နဲ့ Value (တန်ဖိုး) တို့ကနေ ဖန်တီးနိုင်ပါတယ်။
Core Competence: အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှာ ပြိုင်ဘက်တွေ မလုပ်နိုင်တဲ့၊ ဒါမှမဟုတ် လုပ်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲတဲ့ ထူးခြားတဲ့ စွမ်းရည် (ဥပမာ- Toyota ရဲ့ အရည်အသွေး ကောင်းမွန်တဲ့ ထုတ်လုပ်မှုစနစ်)။
Synergy: အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းများ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့အခါ တစ်ခုချင်းစီရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ထက် ပိုမိုမြင့်မားတဲ့ ရလဒ် ထွက်ပေါ်လာခြင်း (ဥပမာ- ကုမ္ပဏီနှစ်ခု ပေါင်းစည်းလိုက်တဲ့အခါ စုစုပေါင်း အကျိုးအမြတ် ပိုများလာခြင်း)။
Value: ဖောက်သည်တွေအတွက် တန်ဖိုးရှိတဲ့ ကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများကို ပံ့ပိုးပေးခြင်း။
မဟာဗျူဟာ အဆင့်ဆင့် (Levels of Strategy):
Corporate-Level Strategy (ကော်ပိုရိတ်အဆင့် မဟာဗျူဟာ): ကုမ္ပဏီတစ်ခုလုံး ဘယ်လို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ပါဝင်မလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း (ဥပမာ- General Electric က စွမ်းအင်၊ လေယာဉ်အင်ဂျင်၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုတွေမှာပဲ အာရုံစိုက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တာမျိုး)။
Business-Level Strategy (စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဆင့် မဟာဗျူဟာ): ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် ရရှိဖို့အတွက် သီးခြားစီးပွားရေးယူနစ်တစ်ခု (ဥပမာ- ထုတ်ကုန်လိုင်းတစ်ခု) ဘယ်လို ပြိုင်ဆိုင်မလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း (ဥပမာ- ကုန်ကျစရိတ် နည်းအောင် လုပ်မလား၊ ထုတ်ကုန်ကို ထူးခြားအောင် လုပ်မလား)။
Functional-Level Strategy (လုပ်ငန်းဆောင်တာအဆင့် မဟာဗျူဟာ): စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဆင့် မဟာဗျူဟာကို အထောက်အကူပြုဖို့အတွက် စျေးကွက်ရှာဖွေရေး၊ ထုတ်လုပ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် စတဲ့ ဌာနဆိုင်ရာတွေက ဘယ်လို ပန်းတိုင်တွေ ချမှတ်ပြီး ဘယ်လို လုပ်ဆောင်ကြမလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း။
ဒီအချက်တွေဟာ မဟာဗျူဟာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အခြေခံသဘောတရားတွေကို ဖော်ပြထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း (Strategy Formulation and Execution)
“မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု လုပ်ငန်းစဉ် (The Strategic Management Process)
ဒီအပိုင်းဟာ မဟာဗျူဟာတွေကို ချမှတ်ပြီး အကောင်အထည်ဖော်တဲ့အခါ ဘယ်အဆင့်တွေကို ဖြတ်သန်းရမယ်ဆိုတာကို စနစ်တကျ ရှင်းပြထားပါတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းစဉ်က အဆင့် (၅) ဆင့် ပါဝင်ပါတယ်-
အဆင့် ၁: မျှော်မှန်းချက်နှင့် ရည်မှန်းချက်များကို ဖော်ထုတ်ခြင်း (Formulate Mission and Vision):
မျှော်မှန်းချက် (Mission): အဖွဲ့အစည်း ဘာအတွက် တည်ရှိနေတာလဲ၊ ဘာကို လုပ်ဆောင်နေတာလဲဆိုတာကို ဖော်ပြတဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အခြေခံရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လက်ရှိ အဓိပ္ပာယ်နဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို ရှင်းပြပါတယ်။
ရည်မှန်းချက် (Vision): အဖွဲ့အစည်းက အနာဂတ်မှာ ဘယ်လို ဖြစ်လာချင်လဲ၊ ဘယ်ကို ဦးတည်သွားမလဲဆိုတာကို ဖော်ပြတဲ့ ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ ပုံရိပ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အနာဂတ်အတွက် လမ်းပြ ကြယ်ပွင့်တစ်ခုလိုပါပဲ။
Mission နဲ့ Vision တို့က မဟာဗျူဟာမြောက် လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ချပေးပါတယ်။
အဆင့် ၂: ပြင်ပခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (External Analysis):
ဒီအဆင့်မှာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်က အခွင့်အလမ်းများ (Opportunities) နဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုများ (Threats) ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရပါတယ်။
Environmental Scan: PESTEL (Political, Economic, Sociocultural, Technological, Environmental, Legal) factors တွေကို လေ့လာပြီး အဖွဲ့အစည်းအပေါ် ဘယ်လို သက်ရောက်နိုင်တယ်ဆိုတာကို ဆန်းစစ်ပါတယ်။ (ဒီအကြောင်းကို အခန်း ၃ မှာ အသေးစိတ် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးပါပြီ)။
Porter’s Five Forces Model: ပြိုင်ဘက်ကင်းတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းပတ်ဝန်းကျင် (Industry Attractiveness) ကို ဆန်းစစ်ဖို့အတွက် အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
ပြိုင်ဘက်များ၏ ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်မှု (Rivalry among existing competitors)
ဝယ်သူများ၏ ဈေးဆစ်နိုင်စွမ်း (Bargaining power of buyers)
ပေးသွင်းသူများ၏ ဈေးဆစ်နိုင်စွမ်း (Bargaining power of suppliers)
အစားထိုးထုတ်ကုန် သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများ၏ ခြိမ်းခြောက်မှု (Threat of substitute products or services)
လုပ်ငန်းသစ်များ ဝင်ရောက်လာနိုင်သည့် အန္တရာယ် (Threat of new entrants)
အဆင့် ၃: အတွင်းပိုင်းခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (Internal Analysis):
ဒီအဆင့်မှာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းပိုင်းက အားသာချက်များ (Strengths) နဲ့ အားနည်းချက်များ (Weaknesses) ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရပါတယ်။
Core Competencies: အဖွဲ့အစည်းမှာရှိတဲ့ ထူးခြားတဲ့ စွမ်းရည်တွေ၊ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ (ဥပမာ- သုတေသနနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု စွမ်းရည်၊ ကောင်းမွန်တဲ့ Customer Service)။
Resources: အဖွဲ့အစည်းမှာရှိတဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေ (ဥပမာ- ငွေကြေး၊ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်၊ နည်းပညာ၊ အမှတ်တံဆိပ်)။
SWOT Analysis: အဆင့် ၂ (Opportunities, Threats) နဲ့ အဆင့် ၃ (Strengths, Weaknesses) တို့ကို ပေါင်းစပ်ပြီး SWOT Matrix ကို ဖန်တီးပါတယ်။ ဒါက မဟာဗျူဟာချမှတ်ရာမှာ အလွန်အသုံးဝင်တဲ့ ကိရိယာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
အဆင့် ၄: မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်း (Strategy Formulation):
ပြင်ပခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနဲ့ အတွင်းပိုင်းခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု ရလဒ်တွေအပေါ် အခြေခံပြီး မဟာဗျူဟာတွေကို ချမှတ်ရပါတယ်။
Corporate-Level Strategies: (ကုမ္ပဏီတစ်ခုလုံးအတွက်)
Growth Strategy (တိုးတက်မှု မဟာဗျူဟာ): စီးပွားရေး တိုးချဲ့ခြင်း၊ လုပ်ငန်းသစ်များ စတင်ခြင်း၊ ကုမ္ပဏီများ ဝယ်ယူခြင်း (Mergers & Acquisitions)။
Stability Strategy (တည်ငြိမ်မှု မဟာဗျူဟာ): လက်ရှိ လုပ်ငန်းတွေကိုပဲ ထိန်းသိမ်းထားခြင်း။
Retrenchment Strategy (လျှော့ချမှု မဟာဗျူဟာ): လုပ်ငန်းတွေကို ပြန်လည် လျှော့ချခြင်း၊ အရှုံးပေါ်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်ဆိုင်းခြင်း။
Business-Level Strategies (Porter’s Competitive Strategies): (သီးခြားလုပ်ငန်းယူနစ်အတွက်)
Differentiation Strategy (ကွဲပြားခြားနားမှု မဟာဗျူဟာ): ထုတ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုကို ပြိုင်ဘက်တွေနဲ့ မတူအောင် ထူးခြားစေပြီး ဈေးနှုန်းမြင့်မြင့် ရောင်းချခြင်း (ဥပမာ- Apple, Rolex)။
Cost Leadership Strategy (ကုန်ကျစရိတ် ဦးဆောင်မှု မဟာဗျူဟာ): အနည်းဆုံး ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ ထုတ်လုပ်ပြီး ဈေးနှုန်းချိုသာစွာ ရောင်းချခြင်း (ဥပမာ- Walmart, Ryanair)။
Focus Strategy (အာရုံစိုက်မှု မဟာဗျူဟာ): သေးငယ်တဲ့ ဈေးကွက်အပိုင်းအစတစ်ခု (Niche Market) ကို အာရုံစိုက်ပြီး Differentiation ဒါမှမဟုတ် Cost Leadership ကို ကျင့်သုံးခြင်း။
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာများ (Global Strategies)
နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းခွင်မှာ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအတွက် အဓိက မဟာဗျူဟာ ချဉ်းကပ်ပုံ (၃) မျိုး ရှိပါတယ်-
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာ (Global Strategy):
အဓိပ္ပာယ်: ဒီမဟာဗျူဟာက ကမ္ဘာကြီးကို တစ်ခုတည်းသော ဈေးကွက်အဖြစ် မြင်ပြီး၊ ကုန်ပစ္စည်းတွေနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို နိုင်ငံတကာမှာ တတ်နိုင်သမျှ ပုံစံတူ (Standardize) လုပ်ဖို့ အာရုံစိုက်ပါတယ်။ ဒါဟာ ကုန်ကျစရိတ်ကို လျှော့ချပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ဖို့ ရည်ရွယ်ပါတယ်။
အဓိက အာရုံစိုက်မှု: ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည် (Global Efficiency) နဲ့ ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချရေး (Cost Reduction)။
လက္ခဏာများ:
ထုတ်ကုန်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို နိုင်ငံတကာတွင် ပုံစံတူ ထုတ်လုပ်ခြင်း/ပေးအပ်ခြင်း။
ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု ရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်း။ (ဥပမာ – ထုတ်ကုန်ဒီဇိုင်းနှင့် R&D ကို ရုံးချုပ်မှ ထိန်းချုပ်ခြင်း)။
ကုန်ထုတ်လုပ်မှု၊ ဖြန့်ဖြူးရေးနှင့် စျေးကွက်ရှာဖွေရေးတို့တွင် Economies of Scale (စကေးကြီးသည့်အတွက် ကုန်ကျစရိတ် သက်သာခြင်း) ကို ရယူခြင်း။
သင့်တော်သော အခြေအနေ: ဖောက်သည်များ၏ နှစ်သက်မှုသည် နိုင်ငံအလိုက် သိသိသာသာ မကွာခြားဘဲ၊ ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချနိုင်မှုက ပြိုင်ဆိုင်မှုအတွက် အဓိကကျသော လုပ်ငန်းများ (ဥပမာ- စက်မှုကုန်ပစ္စည်းများ၊ အချို့သော အီလက်ထရောနစ် ပစ္စည်းများ)။
အားသာချက်: ကုန်ကျစရိတ် နည်းပါးခြင်း၊ အရည်အသွေး တသမတ်တည်းရှိခြင်း၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အမှတ်တံဆိပ် ခိုင်မာခြင်း။
အားနည်းချက်: ဒေသတွင်း လိုအပ်ချက်များကို တုံ့ပြန်နိုင်မှု အားနည်းခြင်း၊ ဒေသတွင်း ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကွာခြားမှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြင်း။
ဥပမာ: Intel (Microprocessors), Rolex (Luxury Watches), (Apple ရဲ့ Core Product Design များ)။
နိုင်ငံစုံ မဟာဗျူဟာ (Multidomestic Strategy):
အဓိပ္ပာယ်: ဒီမဟာဗျူဟာကတော့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံချင်းစီရဲ့ ဒေသတွင်း လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ နှစ်သက်မှုတွေနဲ့ ကိုက်ညီအောင် ကုန်ပစ္စည်းတွေ၊ ဝန်ဆောင်မှုတွေနဲ့ စျေးကွက်ရှာဖွေရေး ချဉ်းကပ်ပုံတွေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ အာရုံစိုက်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးကို သီးခြားစီ ကွဲပြားတဲ့ ဈေးကွက်တွေအဖြစ် မြင်ပါတယ်။
အဓိက အာရုံစိုက်မှု: ဒေသတွင်း လိုအပ်ချက်များကို တုံ့ပြန်နိုင်မှု (Local Responsiveness)။
လက္ခဏာများ:
ထုတ်ကုန်နှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဒေသတွင်း နှစ်သက်မှုနှင့် ကိုက်ညီအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း။
ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းကို ဒေသတွင်း ဌာနခွဲများသို့ လွှဲအပ်ထားခြင်း (Decentralized decision-making)။
ဒေသတွင်း စျေးကွက်အခြေအနေများကို အနီးကပ် နားလည်ရန် အားထုတ်ခြင်း။
သင့်တော်သော အခြေအနေ: ဖောက်သည်များ၏ နှစ်သက်မှုသည် နိုင်ငံအလိုက် သိသိသာသာ ကွာခြားပြီး၊ ဒေသတွင်းကိုက်ညီမှုက ပြိုင်ဆိုင်မှုအတွက် အဓိကကျသော လုပ်ငန်းများ (ဥပမာ- အစားအသောက်နှင့် အဖျော်ယမကာများ၊ ဖက်ရှင်)။
အားသာချက်: ဒေသတွင်း ဖောက်သည်များ၏ လိုအပ်ချက်ကို ကောင်းစွာ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခြင်း၊ ဒေသတွင်း ပြိုင်ဆိုင်မှုတွင် အားသာချက် ရရှိနိုင်ခြင်း။
အားနည်းချက်: ကုန်ကျစရိတ် ပိုမိုမြင့်မားခြင်း (Economies of Scale နည်းပါးခြင်း)၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အမှတ်တံဆိပ် တသမတ်တည်း မရှိနိုင်ခြင်း။
ဥပမာ: Nestlé (ဒေသအလိုက် အရသာ ခြားနားသော ကုန်ပစ္စည်းများ), McDonald’s (ဒေသအလိုက် Menu များ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း)။
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဒေသတွင်း ပေါင်းစပ်မဟာဗျူဟာ (Transnational or Glocalization Strategy):
အဓိပ္ပာယ်: ဒီမဟာဗျူဟာက Global strategy ရဲ့ ကုန်ကျစရိတ် သက်သာမှု (Global Efficiency) နဲ့ Multidomestic strategy ရဲ့ ဒေသတွင်း လိုအပ်ချက်များကို တုံ့ပြန်နိုင်မှု (Local Responsiveness) နှစ်ခုလုံးကို ပေါင်းစပ်ပြီး အကောင်းဆုံး အနေအထားကို ရှာဖွေတဲ့ မဟာဗျူဟာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို “Glocalization” (Global + Local) လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။
အဓိက အာရုံစိုက်မှု: Global Efficiency နှင့် Local Responsiveness နှစ်ခုလုံးကို အတူတကွ ရရှိရန် ကြိုးပမ်းခြင်း။
လက္ခဏာများ:
Core Product/Technology များကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အဆင့်တွင် ပုံစံတူ ထားရှိပြီး၊ ဒေသတွင်း နှစ်သက်မှုများနှင့် ကိုက်ညီရန် အသေးစိတ်များကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း။
ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းကို ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုနှင့် ဖြန့်ဝေမှု နှစ်ခုလုံး ပေါင်းစပ်အသုံးပြုခြင်း (ဥပမာ- R&D ကို ဗဟိုမှ ထိန်းချုပ်သော်လည်း၊ ဒေသတွင်း ဈေးကွက်ရှာဖွေရေးကို ဒေသခံ ဌာနခွဲများသို့ လွှဲအပ်ခြင်း)။
အချက်အလက်များနှင့် အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်မှုများကို နိုင်ငံတကာဌာနခွဲများအကြား ဖလှယ်ခြင်း (Global Learning)။
သင့်တော်သော အခြေအနေ: ကုန်ကျစရိတ် လျှော့ချရေးနှင့် ဒေသတွင်း လိုက်လျောညီထွေဖြစ်ရေး နှစ်ခုလုံး အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းများ (ဥပမာ- မော်တော်ကားလုပ်ငန်း၊ ဆော့ဖ်ဝဲလ် လုပ်ငန်းများ)။
အားသာချက်: ကုန်ကျစရိတ်နှင့် ဒေသတွင်း လိုအပ်ချက်များကို ဟန်ချက်ညီညီ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခြင်း၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သင်ယူမှုနှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုကို အားပေးခြင်း။
အားနည်းချက်: အကောင်အထည်ဖော်ရန် အလွန်ရှုပ်ထွေးပြီး စိန်ခေါ်မှုများခြင်း၊ ထိန်းချုပ်မှုနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုများစွာ လိုအပ်ခြင်း။
ဥပမာ: Unilever (Global Brand Standards + Local Product Variations), Procter & Gamble (Global R&D + Local Marketing).
အဆင့် ၅: မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း (Strategy Execution):
ချမှတ်ထားတဲ့ မဟာဗျူဟာတွေကို လက်တွေ့ လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ မဟာဗျူဟာ လုပ်ငန်းစဉ်ရဲ့ အခက်ခဲဆုံး အဆင့်တွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
Leadership: ခေါင်းဆောင်မှု ကောင်းမွန်မှသာ မဟာဗျူဟာကို အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မှာပါ။
Structural Design: အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို မဟာဗျူဟာနဲ့ ကိုက်ညီအောင် ပြောင်းလဲခြင်း။
Information and Control Systems: မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်မှုကို တိုင်းတာနိုင်မယ့် စနစ်တွေ ထူထောင်ခြင်း။
Human Resources: မှန်ကန်တဲ့ ဝန်ထမ်းတွေ ခန့်အပ်ခြင်း၊ လေ့ကျင့်ပေးခြင်း၊ လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း။
Corporate Culture: အဖွဲ့အစည်း ယဉ်ကျေးမှုကို မဟာဗျူဟာကို အထောက်အကူပြုအောင် ပြုပြင်ခြင်း။
ဒီအဆင့် (၅) ဆင့်က မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဘက်စုံခြုံငုံပြီး ရှင်းပြထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်းနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း (Strategy Formulation and Execution)
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း (Strategic Execution)
မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်းက အရေးကြီးသလိုပဲ၊ အဲဒီမဟာဗျူဟာတွေကို လက်တွေ့ မြေပြင်မှာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့ကလည်း အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အောင်မြင်မှုအတွက် အရေးကြီးဆုံးသော အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အကောင်အထည်ဖော်မှု အားနည်းရင် ဘယ်လောက်ကောင်းတဲ့ မဟာဗျူဟာမဆို အချည်းနှီး ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ အဓိက အရေးကြီးတဲ့ အချက်တွေကတော့-
ခေါင်းဆောင်မှု (Leadership):
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်ပိုင်း (Top Management) ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေက-
ပန်းတိုင်ကို ရှင်းလင်းစွာ ဆက်သွယ်ပေးခြင်း: မဟာဗျူဟာရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေ၊ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောပြပေးရပါမယ်။
ဝန်ထမ်းတွေကို လှုံ့ဆော်ခြင်း: မဟာဗျူဟာကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့အတွက် ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စိတ်အားထက်သန်မှုနဲ့ ကတိကဝတ်ကို ရယူရပါမယ်။
အခက်အခဲများကို ဖြေရှင်းပေးခြင်း: မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်နေစဉ်အတွင်း ကြုံတွေ့လာရနိုင်တဲ့ အခက်အခဲတွေကို ဖြေရှင်းပေးရပါမယ်။
စံနမူနာ ပြခြင်း: ခေါင်းဆောင်တွေ ကိုယ်တိုင်က မဟာဗျူဟာနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ အပြုအမူတွေ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်ပြီး စံနမူနာ ပြသရပါမယ်။
ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ဒီဇိုင်း (Structural Design):
အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ (Organizational Structure) ဟာ မဟာဗျူဟာနဲ့ ကိုက်ညီနေဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ဥပမာ – တိုးတက်မှု မဟာဗျူဟာ (Growth Strategy) အတွက် ပိုမို ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိတဲ့၊ ဌာနများစွာ ပါဝင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံမျိုး လိုအပ်နိုင်ပြီး၊ ကုန်ကျစရိတ် ဦးဆောင်မှု မဟာဗျူဟာ (Cost Leadership Strategy) အတွက်တော့ ပိုမိုဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု ရှိတဲ့၊ ထိရောက်မှု မြှင့်တင်ထားတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံမျိုး သင့်တော်နိုင်ပါတယ်။
လုပ်ငန်းခွင် စီးဆင်းမှု (Workflow)၊ ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း (Communication Channels) နဲ့ တာဝန်ခွဲဝေမှု (Responsibility) တွေကို မဟာဗျူဟာကို အထောက်အကူပြုအောင် ပြန်လည် စီစဉ်ရပါမယ်။
သတင်းအချက်အလက်နှင့် ထိန်းချုပ်မှု စနစ်များ (Information and Control Systems):
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်မှုကို တိုင်းတာနိုင်မယ့်၊ စောင့်ကြည့်နိုင်မယ့် စနစ်တွေ ရှိနေဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
Performance Metrics: မဟာဗျူဟာ ပန်းတိုင်တွေနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည် တိုင်းတာမှုစနစ်တွေ (ဥပမာ- KPIs – Key Performance Indicators) ချမှတ်ပါ။
Feedback Systems: မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်မှု ဘယ်လောက် အောင်မြင်လဲ၊ ဘယ်မှာ ချွတ်ယွင်းနေလဲဆိုတဲ့ Feedback တွေကို ပုံမှန်ရရှိပြီး လိုအပ်သလို ပြင်ဆင်နိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
Information Sharing: မဟာဗျူဟာ အောင်မြင်ဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို သက်ဆိုင်သူတွေဆီ အချိန်မီ ရောက်ရှိအောင် ဖြန့်ဝေပေးပါ။
လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် (Human Resources):
မဟာဗျူဟာကို အကောင်အထည်ဖော်မယ့်သူတွေက ဝန်ထမ်းတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက် Human Resources Management (HRM) က အရေးကြီးပါတယ်။
Recruitment & Selection: မဟာဗျူဟာအတွက် လိုအပ်တဲ့ အရည်အချင်းရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို မှန်ကန်စွာ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်း။
Training & Development: ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စွမ်းရည်တွေကို မဟာဗျူဟာနဲ့ ကိုက်ညီအောင် လေ့ကျင့်ပေးခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း။
Performance Management: ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို တိုင်းတာပြီး၊ မဟာဗျူဟာ ပန်းတိုင်တွေနဲ့ ကိုက်ညီအောင် လမ်းညွှန်ပေးခြင်း။
Compensation & Rewards: မဟာဗျူဟာ အောင်မြင်ဖို့အတွက် ဝန်ထမ်းတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်မယ့် ဆုကြေးငွေနဲ့ အကျိုးခံစားခွင့်စနစ်များ ချမှတ်ခြင်း။
လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှု (Corporate Culture):
အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု (Culture) ဟာ မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်မှုကို များစွာ အထောက်အကူပြုနိုင်သလို၊ အတားအဆီးလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာကို အထောက်အကူပြုမယ့် ယဉ်ကျေးမှု (ဥပမာ- ဆန်းသစ်တီထွင်မှုကို အားပေးတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုက Differentiation Strategy ကို ထောက်ခံနိုင်တယ်) ကို တည်ဆောက်ရပါမယ်။
မဟာဗျူဟာနဲ့ မကိုက်ညီတဲ့ ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာတွေရှိရင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ဒီအချက်တွေဟာ မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ အောင်မြင်မှုအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်းက “ဘာလုပ်မလဲ” ဆိုတာကို ပြောပြီး၊ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းက “ဘယ်လိုလုပ်မလဲ” ဆိုတာကို ပြောတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အနှစ်ချုပ်
မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှု (Strategic Thinking and Strategic Management):
မဟာဗျူဟာမြောက် တွေးခေါ်ခြင်း ဆိုတာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အနာဂတ်၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု၊ အခွင့်အလမ်းနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ဘက်စုံရှုထောင့်ကနေ မြင်နိုင်စွမ်းရှိခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု ဆိုတာ ရေရှည် ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် (Competitive Advantage) ကို ထိန်းသိမ်းပြီး အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေကို အောင်မြင်ဖို့အတွက် အသုံးပြုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေနဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ စုစည်းမှု ဖြစ်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာ၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် အဆင့်ဆင့် (Purpose and Levels of Strategy):
မဟာဗျူဟာရဲ့ အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် (Competitive Advantage) ကို ဖန်တီးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို Core Competence (အဓိက စွမ်းရည်)၊ Synergy (ပူးပေါင်းစွမ်းအား) နဲ့ Value (တန်ဖိုး) တို့ကနေ ရရှိနိုင်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာတွေကို ကော်ပိုရိတ်အဆင့် (Corporate-Level)၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဆင့် (Business-Level) နဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာအဆင့် (Functional-Level) ဆိုပြီး အဆင့်သုံးဆင့် ခွဲခြားနိုင်ပါတယ်။
မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံခန့်ခွဲမှု လုပ်ငန်းစဉ် (The Strategic Management Process):
ဒါဟာ အဆင့် (၅) ဆင့် ပါဝင်တဲ့ စနစ်တကျ လုပ်ဆောင်ရတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
မျှော်မှန်းချက်နှင့် ရည်မှန်းချက်များကို ဖော်ထုတ်ခြင်း (Formulate Mission and Vision): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ တည်ရှိရခြင်း ရည်ရွယ်ချက် (Mission) နဲ့ အနာဂတ် ပုံရိပ် (Vision) ကို သတ်မှတ်ခြင်း။
ပြင်ပခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (External Analysis): ပတ်ဝန်းကျင်က အခွင့်အလမ်း (Opportunities) နဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှု (Threats) တွေကို PESTEL (Political, Economic, Sociocultural, Technological, Environmental, Legal) နဲ့ Porter’s Five Forces Model တို့ကို အသုံးပြုပြီး ဆန်းစစ်ခြင်း။
အတွင်းပိုင်းခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (Internal Analysis): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းပိုင်း အားသာချက် (Strengths) နဲ့ အားနည်းချက် (Weaknesses) တွေကို Core Competencies နဲ့ Resources တွေအပေါ် အခြေခံပြီး ဆန်းစစ်ခြင်း။ (SWOT Analysis သည် အဆင့် ၂ နှင့် ၃ တို့ကို ပေါင်းစပ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။)
မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်း (Strategy Formulation): ပြင်ပနှင့် အတွင်းပိုင်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု ရလဒ်တွေအပေါ် အခြေခံပြီး Corporate-Level Strategies (Growth, Stability, Retrenchment) နဲ့ Business-Level Strategies (Differentiation, Cost Leadership, Focus) များကို ချမှတ်ခြင်း။
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း (Strategy Execution): ချမှတ်ထားတဲ့ မဟာဗျူဟာတွေကို လက်တွေ့ လုပ်ဆောင်ခြင်း။
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းမှာ အရေးကြီးတဲ့ အရာများ (Key Elements of Strategic Execution):
မဟာဗျူဟာ အကောင်အထည်ဖော်မှု အောင်မြင်ဖို့အတွက် အောက်ပါအချက်တွေက အရေးကြီးပါတယ်။
ခေါင်းဆောင်မှု (Leadership): ရှင်းလင်းစွာ ဆက်သွယ်ခြင်း၊ လှုံ့ဆော်ခြင်းနှင့် စံနမူနာပြခြင်း။
ဖွဲ့စည်းပုံဆိုင်ရာ ဒီဇိုင်း (Structural Design): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို မဟာဗျူဟာနဲ့ ကိုက်ညီအောင် ပြုပြင်ခြင်း။
သတင်းအချက်အလက်နှင့် ထိန်းချုပ်မှု စနစ်များ (Information and Control Systems): စွမ်းဆောင်ရည် တိုင်းတာခြင်း၊ Feedback ပေးခြင်း။
လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် (Human Resources): မှန်ကန်စွာ ခန့်အပ်ခြင်း၊ လေ့ကျင့်ပေးခြင်း၊ လှုံ့ဆော်ပေးခြင်း။
လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှု (Corporate Culture): မဟာဗျူဟာကို အထောက်အကူပြုမယ့် ယဉ်ကျေးမှုကို တည်ဆောက်ခြင်း။
အနှစ်ချုပ်ရရင်တော့ Strategy Formulation and Execution အခန်း ဟာ အဖွဲ့အစည်းတွေ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မာပြီး ကြီးပွားတိုးတက်အောင် ဘယ်လို မဟာဗျူဟာတွေကို စနစ်တကျ ချမှတ်ပြီး လက်တွေ့ကျကျ အကောင်အထည်ဖော်ရမယ်ဆိုတဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေကို ပေးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ခြင်းက အစီအစဉ်ဆွဲတာဖြစ်ပြီး၊ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းက အဲဒီအစီအစဉ်ကို လက်တွေ့ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။