CH 5 Introduction to Macroeconomics

ဒီအခန်း ဟာ မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာရဲ့ နယ်ပယ်ကို မိတ်ဆက်ပေးပြီး၊ စီးပွားရေးစနစ်တစ်ခုလုံး ဘယ်လို အလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတာကို နားလည်ဖို့အတွက် အရေးပါတဲ့ အခြေခံသဘောတရားတွေကို ရှင်းပြထားပါတယ်။

၁။ မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာ၏ အဓိက စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ (Macroeconomic Concerns)

မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာရှင်တွေ အဓိကထား လေ့လာတဲ့ အချက်သုံးခုရှိပါတယ်-

• ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်နှုန်း (Output Growth):
  • တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ကြည့်တဲ့ Microeconomics နဲ့ မတူဘဲ၊ Macroeconomics က စီးပွားရေးတစ်ခုလုံးမှာ ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ ဝန်ဆောင်မှု စုစုပေါင်း ပမာဏ (Aggregate Output) ကို လေ့လာပါတယ်။
  • စီးပွားရေးစနစ်တွေဟာ အချိန်တိုင်း တသမတ်တည်း တိုးတက်နေတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊ စီးပွားရေးအဆင်းအတက်သံသရာ (Business Cycle) တွေ ရှိတတ်ပါတယ်။
    • Peak (အမြင့်ဆုံးအမှတ်): စီးပွားရေးရဲ့ အမြင့်ဆုံး အခြေအနေ။
    • Recession/Contraction/Slump (ကျဆင်းမှု/အကျဘက်): Aggregate output ကျဆင်းတဲ့ ကာလ။
    • Trough (အနိမ့်ဆုံးအမှတ်): စီးပွားရေးရဲ့ အနိမ့်ဆုံး အခြေအနေ။
    • Expansion/Boom (တိုးတက်မှု/အကောင်းဘက်): Aggregate output တိုးတက်တဲ့ ကာလ။
  • စီးပွားရေးမူဝါဒ ချမှတ်သူတွေဟာ Aggregate Output မြင့်မားစွာ တိုးတက်မှုကို လိုလားကြပါတယ်။
• အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း (Unemployment):
  • အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း (Unemployment Rate) ဆိုတာ အလုပ်လုပ်လိုသူ အင်အားစု (Labor Force) ထဲမှာ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေသူ ရာခိုင်နှုန်းကို ဆိုလိုပါတယ်။
  • အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းဟာ စီးပွားရေးကျန်းမာရေးရဲ့ အဓိက အညွှန်းကိန်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
  • မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာရှင်တွေက အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ဘာကြောင့် မြင့်တက်/ကျဆင်းရတယ်ဆိုတာကို လေ့လာပြီး၊ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ဘာကြောင့် ရှိနေရတာလဲဆိုတဲ့ အခြေခံမေးခွန်းကိုလည်း ရှာဖွေဖြေဆိုပါတယ်။ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမြင့်မားနေခြင်းဟာ Labor Market မှာ ဈေးနှုန်း (လုပ်အားခ) မညှိနှိုင်းနိုင်တာ (Sticky Wages) ကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ Macroeconomists တွေက ယူဆကြပါတယ်။
• ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှင့် ငွေကြေးကျဆင်းမှု (Inflation and Deflation):
  • Inflation (ငွေကြေးဖောင်းပွမှု): စုစုပေါင်း ဈေးနှုန်းအဆင့် (Overall Price Level) မြင့်တက်လာခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ အလွန်အမင်း မြင့်တက်တဲ့ Hyperinflation တွေဟာ စီးပွားရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။
  • Deflation (ငွေကြေးကျဆင်းမှု): စုစုပေါင်း ဈေးနှုန်းအဆင့် ကျဆင်းလာခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။
  • အစိုးရမူဝါဒချမှတ်သူတွေဟာ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှု (Stability) ရရှိဖို့အတွက် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုရော ငွေကြေးကျဆင်းမှုပါ ကြာရှည်စွာ မဖြစ်အောင် ထိန်းချုပ်လိုကြပါတယ်။

၂။ မက်ခရိုစီးပွားရေး၏ အစိတ်အပိုင်းများ (Components of the Macroeconomy)

မက်ခရိုစီးပွားရေးစနစ် ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတာကို နားလည်ဖို့အတွက် အဓိက အစိတ်အပိုင်းလေးခုကြားက အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်မှုကို လေ့လာရပါတယ်။

• စက်ဝိုင်းစီးဆင်းမှု ပုံစံ (The Circular Flow Diagram):
  • ဒါဟာ စီးပွားရေးအတွင်းက အုပ်စုလေးခု (အိမ်ထောင်စုများ – Households၊ လုပ်ငန်းများ – Firms၊ အစိုးရ – Government၊ ကျန်ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ – Rest of the World) အကြား ဝင်ငွေစီးဆင်းမှုနဲ့ ပေးချေမှုတွေကို ပြသထားတဲ့ ပုံတစ်ခုပါ။
  • လူတစ်ဦးရဲ့ သုံးစွဲမှုတိုင်းဟာ တခြားတစ်ဦးရဲ့ ဝင်ငွေ (Receipt) ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အဓိက သင်ခန်းစာကို ပြသပါတယ်။
• ဈေးကွက်သုံးခု (The Three Market Arenas):

1. ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှု ဈေးကွက် (Goods-and-Services Market): အိမ်ထောင်စုများ၊ အစိုးရနှင့် လုပ်ငန်းများက ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ဝယ်ယူပြီး၊ လုပ်ငန်းများက ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးတဲ့ ဈေးကွက်။
2. လုပ်အား ဈေးကွက် (Labor Market): အိမ်ထောင်စုများက လုပ်အား (labor) ကို ဖြည့်ဆည်းပေးပြီး၊ လုပ်ငန်းများနဲ့ အစိုးရက လုပ်အားကို ဝယ်ယူတဲ့ ဈေးကွက်။
3. ငွေကြေး ဈေးကွက် (Money/Financial Market): အိမ်ထောင်စုများက ရန်ပုံငွေ (funds) ကို ဖြည့်ဆည်းပေးပြီး၊ လုပ်ငန်းများ၊ အစိုးရနဲ့ အိမ်ထောင်စုများက ငွေကြေး (money) ကို ချေးယူတဲ့ ဈေးကွက်။ ဒီဈေးကွက်မှာ Stock, Bond တွေလည်း အရောင်းအဝယ် ဖြစ်ပါတယ်။ အတိုးနှုန်း (Interest Rate) ဟာ ဒီဈေးကွက်ရဲ့ အရေးပါတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုပါ။

၃။ မက်ခရိုစီးပွားရေးတွင် အစိုးရ၏ အခန်းကဏ္ဍ (The Role of the Government in the Macroeconomy)

အစိုးရဟာ မက်ခရိုစီးပွားရေးမှာ အဓိက အခန်းကဏ္ဍက ပါဝင်ပါတယ်။ အစိုးရမှာ စီးပွားရေးကို လွှမ်းမိုးဖို့အတွက် အဓိက မူဝါဒနှစ်ခု ရှိပါတယ်-

• ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒ (Fiscal Policy): အစိုးရရဲ့ အခွန်ကောက်ခံမှု (Taxation) နဲ့ အသုံးစရိတ် (Government Spending) ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များ။
  • Expansionary Fiscal Policy: အခွန်လျှော့ချခြင်း သို့မဟုတ် အစိုးရအသုံးစရိတ် တိုးမြှင့်ခြင်း။
  • Contractionary Fiscal Policy: အခွန်တိုးမြှင့်ခြင်း သို့မဟုတ် အစိုးရအသုံးစရိတ် လျှော့ချခြင်း။
• ငွေကြေးမူဝါဒ (Monetary Policy): ဗဟိုဘဏ် (ဥပမာ- အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ Federal Reserve – Fed) က စီးပွားရေးအတွင်းက ရေတိုအတိုးနှုန်းတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အသုံးပြုတဲ့ နည်းလမ်းများ။
  • Fed ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ စီးပွားရေးအပေါ် အရေးကြီးတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိပါတယ်။

၄။ မက်ခရိုစီးပွားရေး၏ သမိုင်း အကျဉ်း (A Brief History of Macroeconomics)

• မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာဟာ ၁၉၃၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ Great Depression (စီးပွားရေး ပျက်ကပ်ကြီး) ကို ရှင်းပြဖို့ ကြိုးစားရာကနေ ပေါ်ပေါက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမတိုင်ခင်မှာ Microeconomic Models တွေ (Classical Models) က အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းဟာ ကြာရှည်မတည်မြဲနိုင်ဘူးလို့ ယူဆခဲ့ပေမယ့် Great Depression မှာတော့ ဆယ်စုနှစ်နီးပါး အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း မြင့်တက်နေခဲ့ပါတယ်။
• John Maynard Keynes ဟာ ၁၉၃၆ ခုနှစ်မှာ “The General Theory of Employment, Interest and Money” စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ Aggregate Demand (စုစုပေါင်း ဝယ်လိုအား) ဟာ အလုပ်အကိုင်နဲ့ ထုတ်လုပ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း၊ အစိုးရက စီးပွားရေးကို ပြန်လည်တည်ငြိမ်အောင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်နိုင်ကြောင်း (Fiscal Policy) ကို တင်ပြခဲ့ပါတယ်။
• ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးနောက် ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ Keynes ရဲ့ အယူအဆတွေဟာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု တိုးလာပြီး၊ အစိုးရတွေဟာ စီးပွားရေးကို ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် အခွန်နဲ့ အသုံးစရိတ် (Fiscal Policy)၊ အတိုးနှုန်းနဲ့ ငွေကြေးပမာဏ (Monetary Policy) တွေကို အသုံးပြုလာခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုထိန်းချုပ်နိုင်မှုကို “fine-tuning” လို့ ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။
• ဒါပေမယ့် ၁၉၇၀ နဲ့ ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ စီးပွားရေးမတည်မငြိမ်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တာကြောင့် “fine-tuning” ဟာ အမြဲတမ်း အလုပ်မလုပ်ဘူးဆိုတာကို ပြသခဲ့ပါတယ်။

၅။ ၁၉၇၀ နောက်ပိုင်း အမေရိကန် စီးပွားရေး (The U.S. Economy since 1970)

• ၁၉၇၀ နောက်ပိုင်း အမေရိကန်စီးပွားရေးဟာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုငါးကြိမ်နဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု မြင့်တက်တဲ့ ကာလနှစ်ကြိမ်ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။
• ၂၀၀၈-၂၀၀၉ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဟာ နောက်ဆုံး ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အကြီးစား ကျဆင်းမှု ဖြစ်ပြီး၊ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း သိသိသာသာ မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီအခန်းဟာ မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေ၊ စီးပွားရေးအဆင်းအတက်သံသရာ၊ အလုပ်လက်မဲ့၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု စတဲ့ အဓိက ပြဿနာတွေ၊ စီးပွားရေးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ (အိမ်ထောင်စု၊ လုပ်ငန်း၊ အစိုးရ၊ ကျန်ကမ္ဘာ) ဘယ်လို အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်နေလဲ၊ အစိုးရရဲ့ မူဝါဒတွေက ဘယ်လိုသက်ရောက်မှုရှိတယ်ဆိုတာကို နားလည်ဖို့အတွက် အခြေခံအချက်အလက်တွေကို ပေးထားပါတယ်။

---