ဒီအခန်း သည် မက်ခရိုစီးပွားရေးပညာ၏ အရေးကြီးဆုံး တိုင်းတာမှုတစ်ခုဖြစ်သည့် Gross Domestic Product (GDP) ကို မည်သို့တိုင်းတာပုံ၊ ၎င်း၏ အစိတ်အပိုင်းများ၊ အားသာချက်များ၊ အားနည်းချက်များနှင့် ဆက်စပ်နေသော အခြားတိုင်းတာမှုများကို အသေးစိတ် ရှင်းပြထားပါသည်။
၁။ စုစုပေါင်း ထုတ်လုပ်မှုကို နားလည်ခြင်း (Understanding Aggregate Output)
- Gross Domestic Product (GDP) ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။
- GDP ဆိုသည်မှာ သတ်မှတ်ထားသော ကာလတစ်ခု (ပုံမှန်အားဖြင့် တစ်နှစ် သို့မဟုတ် သုံးလ) အတွင်း နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် နယ်နိမိတ်အတွင်း ထုတ်လုပ်သော နောက်ဆုံးကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှု (Final Goods and Services) အားလုံး၏ စုစုပေါင်း စျေးကွက်တန်ဖိုး ကို ဆိုလိုပါသည်။
- အဓိက အချက်များ–
- Current Production: လက်ရှိကာလအတွင်း ထုတ်လုပ်သော ကုန်ပစ္စည်းများကိုသာ ရေတွက်သည်။ ယခင်က ထုတ်လုပ်ပြီးသားပစ္စည်းများ (ဥပမာ- အိမ်ဟောင်းများ ရောင်းချခြင်း) ကို မရေတွက်ပါ။
- Within a Country’s Borders: နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် နယ်နိမိတ်အတွင်း ထုတ်လုပ်မှုအားလုံးကို ရည်ညွှန်းသည်။ နိုင်ငံသားက ထုတ်လုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံခြားသားက ထုတ်လုပ်သည်ဖြစ်စေ နိုင်ငံတွင်းထုတ်လုပ်မှုဖြစ်ပါက GDP တွင် ထည့်သွင်းသည်။
- Final Goods and Services: နောက်ဆုံး သုံးစွဲသူအတွက် ရည်ရွယ်သော ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများကိုသာ ရေတွက်သည်။ ကြားခံကုန်ပစ္စည်း (Intermediate Goods) (ဥပမာ- ကားထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် တာယာ) များကို မရေတွက်ပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကြားခံကုန်ပစ္စည်းများ၏ တန်ဖိုးသည် နောက်ဆုံးကုန်ပစ္စည်း၏ တန်ဖိုးတွင် ပါဝင်ပြီးသားဖြစ်၍ နှစ်ခါရေတွက်ခြင်း (Double Counting) ကို ရှောင်ရှားရန် ဖြစ်သည်။
- Market Value: ထုတ်လုပ်သော ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများအားလုံးကို ၎င်းတို့၏ ဈေးကွက်တန်ဖိုး (ဈေးနှုန်း) ဖြင့် တိုင်းတာသည်။ ဈေးကွက်တွင် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခြင်းမရှိသော ထုတ်လုပ်မှုများ (ဥပမာ- မိမိအိမ်တွင် ကိုယ်တိုင်ချက်ပြုတ်ခြင်း) ကို GDP တွင် ထည့်မတွက်ပါ။
- စီးဆင်းမှု ပြောင်းလဲခြင်း (Flow vs. Stock Variables):
- Flow Variable: သတ်မှတ်ထားသော ကာလတစ်ခုအတွင်း တိုင်းတာသော ပမာဏ (ဥပမာ- GDP သည် တစ်နှစ်တာ ထုတ်လုပ်မှုစီးဆင်းမှုကို တိုင်းတာသည်။ ဝင်ငွေ၊ အသုံးစရိတ်)။
- Stock Variable: သတ်မှတ်ထားသော အချိန်ကာလတစ်ခုတွင် တိုင်းတာသော ပမာဏ (ဥပမာ- ပိုင်ဆိုင်မှု၊ ကြွေးမြီ၊ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း အရင်းအနှီး)။
၂။ GDP တိုင်းတာသည့် နည်းလမ်းများ (Approaches to Measuring GDP)
GDP ကို အဓိက နည်းလမ်းသုံးမျိုးဖြင့် တိုင်းတာနိုင်ပြီး၊ သီအိုရီအရ နည်းလမ်းသုံးမျိုးစလုံးမှ ရရှိသော ရလဒ်များသည် တူညီသင့်သည်-
- အသုံးစရိတ်ချဉ်းကပ်မှု (Expenditure Approach):
- စီးပွားရေးတစ်ခုအတွင်းရှိ ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများအပေါ် ပြုလုပ်သော စုစုပေါင်း အသုံးစရိတ်များကို ပေါင်း၍ GDP ကို တိုင်းတာသည်။
- GDP = C + I + G + (X – M)
- C (Consumption – စားသုံးမှု): အိမ်ထောင်စုများက ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများအပေါ် သုံးစွဲမှုများ (ဥပမာ- အစားအသောက်၊ အဝတ်အထည်၊ ဆရာဝန်ပြသခြင်း)။
- I (Investment – ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု): လုပ်ငန်းများက အနာဂတ်ထုတ်လုပ်မှုအတွက် အသုံးပြုမည့် အရင်းအနှီးပစ္စည်းများ (စက်ပစ္စည်းများ၊ အဆောက်အအုံများ) ဝယ်ယူမှု၊ အိမ်ထောင်စုများက အိမ်အသစ်ဆောက်လုပ်မှုနှင့် ကုန်ပစ္စည်းစာရင်း (Inventory) တိုးခြင်းများ။
- G (Government Purchases – အစိုးရ ဝယ်ယူမှုများ): အစိုးရက ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများအပေါ် သုံးစွဲမှုများ (ဥပမာ- လမ်းများ၊ စာသင်ကျောင်းများ ဆောက်လုပ်ခြင်း၊ ဆရာများ လစာပေးခြင်း)။ လွှဲပြောင်းပေးချေမှုများ (Transfer Payments – ဥပမာ- ပင်စင်လစာ၊ လူမှုဖူလုံရေး) ကို မပါဝင်ပါ။
- (X – M) (Net Exports – အသားတင်ပို့ကုန်): ပို့ကုန် (Exports – X) မှ သွင်းကုန် (Imports – M) ကို နုတ်ခြင်း။ နိုင်ငံခြားသားများက ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် ဝယ်ယူမှု (X) ကို ပေါင်းပြီး ပြည်တွင်းက နိုင်ငံခြားထုတ်ကုန် ဝယ်ယူမှု (M) ကို နုတ်သည်။
- ဝင်ငွေချဉ်းကပ်မှု (Income Approach):
- ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်မှ ထုတ်လုပ်ရေး အရင်းအမြစ်ပိုင်ရှင်များ (အိမ်ထောင်စုများ) ရရှိသော စုစုပေါင်း ဝင်ငွေများကို ပေါင်း၍ GDP ကို တိုင်းတာသည်။
- ဝင်ငွေများတွင် အဓိကအားဖြင့်-
- လုပ်ခ (Wages and Salaries): အလုပ်သမားများ ရရှိသော ဝင်ငွေ။
- အငှား (Rents): မြေယာနှင့် အိမ်ခြံမြေ ငှားရမ်းခြင်းမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ။
- အတိုး (Interest): အရင်းအနှီးမှ ရရှိသော ဝင်ငွေ။
- အမြတ် (Profits): လုပ်ငန်းပိုင်ရှင်များ ရရှိသော အမြတ် (ကော်ပိုရိတ်အမြတ်၊ ပိုင်ရှင်တစ်ဦးတည်းပိုင် လုပ်ငန်းအမြတ်)။
- ဤဝင်ငွေများကို စုစုပေါင်းပါက National Income (နိုင်ငံတော်ဝင်ငွေ) ရရှိပြီး GDP နှင့် နီးစပ်သည်။
- တန်ဖိုးထပ်တိုးချဉ်းကပ်မှု (Value Added Approach):
- ထုတ်လုပ်မှု ကွင်းဆက်တစ်ခုစီရှိ လုပ်ငန်းတစ်ခုချင်းစီက ထပ်တိုးလိုက်သော တန်ဖိုး (Value Added) များကို ပေါင်း၍ GDP ကို တိုင်းတာသည်။
- Value Added: လုပ်ငန်းတစ်ခု၏ ရောင်းအားမှ ကြားခံကုန်ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူမှု ကုန်ကျစရိတ်ကို နုတ်ခြင်း။ ဤနည်းလမ်းသည် Double Counting ပြဿနာကို ရှောင်ရှားရန်လည်း ကူညီပေးသည်။
၃။ Nominal GDP နှင့် Real GDP (Nominal GDP vs. Real GDP)
- Nominal GDP:
- လက်ရှိဈေးနှုန်းများ (Current Prices) ဖြင့် တိုင်းတာသော GDP ဖြစ်သည်။
- Nominal GDP တိုးတက်ခြင်းသည် ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်မှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလို၊ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှု (ငွေကြေးဖောင်းပွမှု) ကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။
- Real GDP:
- အခြေခံနှစ် (Base Year) ၏ တည်ငြိမ်သော ဈေးနှုန်းများ (Constant Prices) ဖြင့် တိုင်းတာသော GDP ဖြစ်သည်။
- Real GDP သည် ဈေးနှုန်းပြောင်းလဲမှု (ငွေကြေးဖောင်းပွမှု/ကျဆင်းမှု) ၏ သက်ရောက်မှုကို ဖယ်ရှားပြီး၊ ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏအမှန် (Actual Quantity of Output) မည်မျှ ပြောင်းလဲသွားသည်ကို တိကျစွာ ဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို တိုင်းတာရန် အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းဖြစ်သည်။
- GDP Deflator:
- GDP Deflator = (Nominal GDP / Real GDP) x 100
- ၎င်းသည် စီးပွားရေးတစ်ခုလုံး၏ ဈေးနှုန်းအဆင့် ပြောင်းလဲမှုကို တိုင်းတာသည့် ဈေးနှုန်းညွှန်းကိန်း (Price Index) တစ်ခု ဖြစ်သည်။
၄။ GDP ၏ ကန့်သတ်ချက်များ (Limitations of GDP as a Measure of Welfare)
GDP သည် စီးပွားရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် ထုတ်လုပ်မှုကို တိုင်းတာရာတွင် အကောင်းဆုံး ကိရိယာဖြစ်သော်လည်း၊ လူမှုဖူလုံရေး သို့မဟုတ် ဘဝအရည်အသွေး (Well-being or Quality of Life) ကို တိကျစွာ ကိုယ်စားပြုခြင်း မရှိနိုင်ပါ။
- ဈေးကွက်မဟုတ်သော လှုပ်ရှားမှုများ (Non-market Activities):
- ကိုယ်တိုင်ပြုလုပ်သော ဝန်ဆောင်မှုများ (ဥပမာ- ကိုယ်ပိုင် ချက်ပြုတ်ခြင်း၊ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ခြင်း)၊ အိမ်တွင်းထုတ်လုပ်မှုများ၊ အိမ်နီးချင်း ကူညီမှုများ စသည်တို့ကို GDP တွင် မရေတွက်ပါ။
- မြေအောက်စီးပွားရေး / တရားမဝင် စီးပွားရေး (Underground Economy / Informal Sector):
- အခွန်ရှောင်ရန် သို့မဟုတ် တရားမဝင်သော လှုပ်ရှားမှုများ (ဥပမာ- မူးယစ်ဆေးဝါး ရောင်းဝယ်ခြင်း) ကို GDP တွင် မရေတွက်နိုင်ပါ။
- အပန်းဖြေချိန် (Leisure):
- လူများ ပိုမို အပန်းဖြေနိုင်ခြင်းသည် ဘဝအရည်အသွေး တိုးတက်မှုဖြစ်သော်လည်း GDP တွင် ထည့်မတွက်ပါ။
- ပတ်ဝန်းကျင် အရည်အသွေး (Environmental Quality):
- ထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်မှုသည် ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သော်လည်း GDP က ထိုဆိုးကျိုးကို ထည့်မတွက်ဘဲ ထုတ်လုပ်မှုတိုးတက်မှုကိုသာ ဖော်ပြသည်။
- ဝင်ငွေ ဖြန့်ဝေမှု (Income Distribution):
- GDP သည် စုစုပေါင်း ထုတ်လုပ်မှုကိုသာ ပြသပြီး၊ ဝင်ငွေကို လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း မည်သို့ ဖြန့်ဝေထားသည် (ညီမျှမှု ရှိ/မရှိ) ကို ဖော်ပြခြင်း မရှိပါ။
- ထုတ်ကုန် အမျိုးအစား (Type of Output):
- လက်နက် ထုတ်လုပ်မှု တိုးလာခြင်းသည် GDP တက်စေသော်လည်း လူမှုဖူလုံရေးကို တိုးတက်စေသည်ဟု ပြောရန် ခက်ခဲသည်။
၅။ အခြားသော နိုင်ငံတော် စာရင်းအင်းများ (Other National Income Accounts)
GDP အပြင် အခြားသော နိုင်ငံတော်ဝင်ငွေ စာရင်းအင်းများလည်း ရှိပါသေးသည်။
- Gross National Product (GNP):
- နိုင်ငံသားများက ထုတ်လုပ်သော နောက်ဆုံး ကုန်ပစ္စည်းနှင့် ဝန်ဆောင်မှုများ၏ စုစုပေါင်း ဈေးကွက်တန်ဖိုး (နိုင်ငံတွင်း/ပြည်ပ ပါဝင်သည်)။ GDP နှင့် ကွာခြားချက်မှာ နိုင်ငံသားပိုင်ဆိုင်မှုအပေါ် မူတည်ပြီး၊ ပထဝီနယ်နိမိတ်အပေါ် မူမတည်ပါ။
- Net National Product (NNP):
- GNP မှ အရင်းအနှီးပစ္စည်းများ တန်ဖိုးကျဆင်းမှု (Depreciation) ကို နုတ်ခြင်း။
- National Income (NI):
- NNP မှ Indirect Taxes (သွယ်ဝိုက်အခွန်) များကို နုတ်ခြင်း။
- Personal Income (PI):
- အိမ်ထောင်စုများ လက်ခံရရှိသော စုစုပေါင်းဝင်ငွေ (အစိုးရမှ လွှဲပြောင်းပေးချေမှုများ ပါဝင်ပြီး၊ မကောက်ခံရသေးသော အမြတ် သို့မဟုတ် အခွန်များကို နုတ်ထားသည်)။
- Disposable Personal Income (DPI):
- Personal Income မှ Personal Taxes (ကိုယ်ပိုင်အခွန်) များကို နုတ်ခြင်း။ ၎င်းသည် စားသုံးမှု (Consumption) နှင့် ငွေစုဆောင်းမှု (Saving) အတွက် အမှန်တကယ် ရရှိနိုင်သော ဝင်ငွေဖြစ်သည်။
CH- 6 အခန်း မှ ဤအချက်အလက်များသည် စီးပွားရေး၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကို တိုင်းတာရာတွင် အခြေခံအကျဆုံးဖြစ်ပြီး၊ နောက်လာမည့် မက်ခရိုစီးပွားရေးဆိုင်ရာ အခန်းများကို နားလည်ရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။