Job-Order Costing

ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ်များ (Job-Order Costing)

ဒီအခန်းက ထုတ်လုပ်မှုကုန်ကျစရိတ်တွေကို ထုတ်ကုန်တစ်ခုစီ သို့မဟုတ် အလုပ်တစ်ခုစီ (job) ကို ဘယ်လို သတ်မှတ် (assign) မလဲဆိုတာကို ရှင်းပြထားတဲ့ “Job-Order Costing” ဆိုတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (costing system) တစ်ခုအကြောင်း အဓိကထား ဆွေးနွေးပါမယ်။ ဒါဟာ ကုန်ပစ္စည်း အမျိုးအစား မတူညီတဲ့ ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းတွေအတွက် အသုံးဝင်တဲ့ စနစ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

အောက်ပါ အကြောင်း အရာ ၆ ခု ကို ဒီအခန်း မှာ အသေးစိတ် ဆွေးနွေးပေးပါမယ်။

  • 1: ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (job-order cost system) နှင့် လုပ်ငန်းစဉ် ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (process cost system) အကြား ကွာခြားချက်များ။
  • 2: ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ်တွင် ကုန်ကျစရိတ်များ မည်သို့ စီးဆင်းသည်ကို နားလည်ပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအကောင့် (T-account) များကို အသုံးပြု၍ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း။
  • 3: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (manufacturing overhead) ကို အသုံးချရန် ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (predetermined overhead rate) ကို တွက်ချက်ခြင်း။
  • 4: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်ကို အသုံးပြု၍ ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုစီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်ခြင်း။
  • 5: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်ကို နည်းလွန်းခြင်း သို့မဟုတ် များလွန်းခြင်း (underapplied or overapplied overhead) ကို ရှင်းပြပြီး ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ရမည်ကို သိရှိခြင်း။ (နောက်ဆက်တွဲ အကြောင်းအရာ)
  • 6: Job-Order Costing ကို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုခြင်း။

1: ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (job-order cost system) နှင့် လုပ်ငန်းစဉ် ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (process cost system) အကြား ကွာခြားချက်များ။

ဒီ အခန်း က ကုန်ကျစရိတ် တွက်ချက်ခြင်းစနစ် အဓိက (၂) မျိုးကို မိတ်ဆက်ပေးပြီး၊ ဘယ်လို လုပ်ငန်းမျိုးက ဘယ်စနစ်ကို သုံးသင့်လဲဆိုတာကို ရှင်းပြထားပါတယ်။

ကုန်ကျစရိတ်စနစ်များ၏ အရေးပါမှု: ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခုအတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို တိကျစွာ သိရှိခြင်းသည် စီမံခန့်ခွဲမှု ဆုံးဖြတ်ချက်များ (ဥပမာ- ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်ခြင်း၊ အမြတ်အစွန်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း၊ ကုန်ကျစရိတ် ထိန်းချုပ်ခြင်း) အတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။ ကုန်ကျစရိတ်စနစ်များသည် ဤအချက်အလက်များကို စုဆောင်းရန်နှင့် မှတ်တမ်းတင်ရန် ကူညီပေးပါသည်။

၁။ ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Job-Order Costing System):

  • အဓိပ္ပာယ်: မတူညီသော သို့မဟုတ် သီးသန့် ကုန်ပစ္စည်းများ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများ (distinct products or services) ကို ထုတ်လုပ်သည့်အခါ အသုံးပြုသော စနစ် ဖြစ်သည်။ တစ်ခုချင်းစီ ထုတ်လုပ်သော ကုန်ပစ္စည်း (job) သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု (service) တစ်ခုစီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များကို သီးခြားစီ မှတ်တမ်းတင်ပြီး တွက်ချက်သည်။
  • လုပ်ငန်း အမျိုးအစား:
    • တစ်မူထူးခြားသော (unique) သို့မဟုတ် ဖောက်သည် လိုအပ်ချက်အရ ထုတ်လုပ်သော (custom-made) ကုန်ပစ္စည်းများ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများ။
    • ပမာဏ နည်းပြီး၊ ကုန်ပစ္စည်း တစ်ခုချင်းစီက တန်ဖိုးကြီးခြင်း။
    • ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်က တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကွာခြားခြင်း။
  • ဥပမာများ:
    • ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများ: လေယာဉ် ထုတ်လုပ်သူ (Boeing), သင်္ဘောတည်ဆောက်ရေး (Shipbuilding), ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်း (Construction – အိမ်ဆောက်တာ၊ တံတားဆောက်တာ), ပရိဘောဂ မှာယူလုပ်ခြင်း (Custom furniture manufacturing), ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း (Printing shop – စာအုပ်ဒီဇိုင်းအမျိုးမျိုး၊ အရွယ်အစားအမျိုးမျိုး), ရုပ်ရှင် ထုတ်လုပ်ရေး (Movie production)။
    • ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ: ဥပဒေအကျိုးဆောင်လုပ်ငန်း (Law firm – အမှုတစ်ခုစီအတွက်), စာရင်းကိုင်လုပ်ငန်း (Accounting firm – စာရင်းစစ်ခြင်း၊ အခွန်တွက်ချက်ခြင်း), ဆေးရုံ (Hospital – လူနာတစ်ဦးစီအတွက် ခွဲစိတ်စရိတ်), ကားပြုပြင်ရေး (Auto repair shop – ကားတစ်စီးချင်းစီ ပြုပြင်စရိတ်)။
  • ကုန်ကျစရိတ် စုဆောင်းပုံ: ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုစီ (Job) အတွက် Job Cost Sheet သို့မဟုတ် Job Cost Record ဖြင့် တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (DM), တိုက်ရိုက်လုပ်အား (DL) နှင့် ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (MO) များကို စုဆောင်းမှတ်တမ်းတင်သည်။

၂။ လုပ်ငန်းစဉ် ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Process Costing System):

  • အဓိပ္ပာယ်: ဆင်တူယိုးမှား ကုန်ပစ္စည်းများ (homogeneous products) ကို အမြောက်အများ (mass production) ဆက်တိုက် ထုတ်လုပ်သည့်အခါ အသုံးပြုသော စနစ် ဖြစ်သည်။ ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ် (process) တစ်ခုစီ သို့မဟုတ် ဌာန (department) တစ်ခုစီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များကို စုဆောင်းပြီး၊ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို ထုတ်လုပ်သော ယူနစ်အရေအတွက်ဖြင့် စား၍ တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်သည်။
  • လုပ်ငန်း အမျိုးအစား:
    • တစ်သားတည်းသော (identical) ကုန်ပစ္စည်းများကို အမြောက်အများ ထုတ်လုပ်ခြင်း။
    • ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်သည် အဆင့်ဆင့်အတိုင်း စနစ်တကျ ပြန်လုပ်နိုင်ခြင်း (continuous flow)။
    • ကုန်ပစ္စည်း တစ်ယူနစ်ချင်းစီက တန်ဖိုး နည်းခြင်း။
  • ဥပမာများ:
    • ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများ: အချိုရည် ထုတ်လုပ်ခြင်း (Soft drink manufacturing), ရေနံစိမ်း သန့်စင်ခြင်း (Petroleum refining), စက္ကူထုတ်လုပ်ခြင်း (Paper manufacturing), ဘိလပ်မြေ ထုတ်လုပ်ခြင်း (Cement production), ပေါင်မုန့် ထုတ်လုပ်ခြင်း (Mass-produced bread), ဓာတုပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ခြင်း (Chemicals production)။
  • ကုန်ကျစရိတ် စုဆောင်းပုံ: ကုန်ကျစရိတ်များကို ထုတ်လုပ်မှုဌာန သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုစီအတွက် စုဆောင်းပြီး ကာလအလိုက် (ဥပမာ- လစဉ်) ကုန်ကျစရိတ် အစီရင်ခံစာများ (Production Report) ပြုစုသည်။

အကျဉ်းချုပ် နှိုင်းယှဉ်ချက်:

အင်္ဂါရပ်ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Job-Order Costing)လုပ်ငန်းစဉ် ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Process Costing)
ထုတ်ကုန် အမျိုးအစားမတူညီ/သီးသန့်/ မှာယူထုတ်လုပ်သော (Unique/Custom)ဆင်တူယိုးမှား/ အမြောက်အများ ထုတ်လုပ်သော (Homogeneous/Mass)
ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏပမာဏနည်း၊ တန်ဖိုးမြင့် (Low Volume, High Value)ပမာဏများ၊ တန်ဖိုးနည်း (High Volume, Low Value)
ကုန်ကျစရိတ် စုဆောင်းပုံJob တစ်ခုချင်းစီ/ Order တစ်ခုချင်းစီအတွက်ဌာနတစ်ခုစီ/ လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုစီအတွက်
အဓိက အထောက်အထားJob Cost SheetDepartmental Production Report
အသုံးဝင်သော လုပ်ငန်းဆောက်လုပ်ရေး၊ ပုံနှိပ်၊ ပရိဘောဂ၊ ဝန်ဆောင်မှုအချိုရည်၊ ရေနံ၊ စက္ကူ၊ ဘိလပ်မြေ

2: ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ်တွင် ကုန်ကျစရိတ်များ မည်သို့ စီးဆင်းသည်ကို နားလည်ပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအကောင့် (T-account) များကို အသုံးပြု၍ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း။

ဒီ အခန်း က Job-Order Costing စနစ်မှာ ကုန်ကျစရိတ်တွေ ဘယ်လို စီးဆင်းတယ် (cost flows) ဆိုတာကို ပိုမိုနက်နဲစွာ ရှင်းပြပါမယ်။ စာရင်းကိုင် လုပ်ငန်းစဉ် (accounting process) အတွင်းမှာ T-account (General Ledger Accounts) တွေနဲ့ ဘယ်လို မှတ်တမ်းတင်ရမလဲဆိုတာကိုလည်း ဖော်ပြပါမယ်။ ဒါဟာ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းတစ်ခုရဲ့ စာရင်းသွင်းပုံကို နားလည်ဖို့အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

Job-Order Costing စနစ်တွင် ကုန်ကျစရိတ်များကို Job တစ်ခုချင်းစီ (Individual Job) အတွက် သီးခြားစီ စုဆောင်းပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် ထုတ်ကုန်ကုန်ကျစရိတ် (Product Costs) သုံးမျိုးဖြစ်သော တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (Direct Materials – DM)၊ တိုက်ရိုက်လုပ်အား (Direct Labor – DL) နှင့် ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (Manufacturing Overhead – MO) တို့သည် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်လျှောက်လုံး စီးဆင်းသွားပါသည်။

ကုန်ကျစရိတ် စီးဆင်းမှု အဆင့်ဆင့် (Cost Flow Sequence) နှင့် T-Accounts များ:

၁။ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများ ဝယ်ယူခြင်း (Purchasing Raw Materials):

  • ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများ (Direct နှင့် Indirect နှစ်မျိုးလုံး) ကို ဝယ်ယူသည့်အခါ Raw Materials Inventory (Asset Account) သို့ Debit လုပ်ပြီး Cash သို့မဟုတ် Accounts Payable ကို Credit လုပ်သည်။
  • Raw Materials Inventory T-Account:
    • Debit: Beginning Balance + Purchases
    • Credit: Materials Used in Production (Direct & Indirect)
    • Ending Balance = Beginning Balance + Purchases – Materials Used

၂။ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်မှုသို့ ထုတ်ယူသုံးစွဲခြင်း (Issuing Materials to Production):

  • ပစ္စည်းထုတ်ယူခြင်း လျှောက်လွှာ (Material Requisition Form) ကို အသုံးပြု၍ ကုန်ကြမ်းများကို စက်ရုံသို့ ထုတ်ယူသုံးစွဲသည်။
  • တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (Direct Materials): Work in Process Inventory (Asset Account) သို့ Debit လုပ်သည်။
  • သွယ်ဝိုက်ကုန်ကြမ်း (Indirect Materials): Manufacturing Overhead (Control Account) သို့ Debit လုပ်သည်။
  • Journal Entry:
    • Debit: Work in Process Inventory (for DM)
    • Debit: Manufacturing Overhead (for Indirect Materials)
    • Credit: Raw Materials Inventory

၃။ လုပ်အား ကုန်ကျစရိတ်များ (Labor Costs):

  • လုပ်အား ကုန်ကျစရိတ်များကို မှတ်တမ်းတင်ရန် အချိန်ဇယား (Time Ticket) များကို အသုံးပြုသည်။
  • တိုက်ရိုက်လုပ်အား (Direct Labor): Work in Process Inventory (Asset Account) သို့ Debit လုပ်သည်။
  • သွယ်ဝိုက်လုပ်အား (Indirect Labor): Manufacturing Overhead (Control Account) သို့ Debit လုပ်သည်။
  • Journal Entry:
    • Debit: Work in Process Inventory (for DL)
    • Debit: Manufacturing Overhead (for Indirect Labor)
    • Credit: Salaries and Wages Payable (သို့မဟုတ် Cash)

၄။ အခြား ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်များ (Other Manufacturing Overhead Costs):

  • သွယ်ဝိုက်ကုန်ကြမ်းနှင့် သွယ်ဝိုက်လုပ်အား မှလွဲ၍ ကျန်ရှိသော ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်များ (ဥပမာ- စက်ရုံငှားရမ်းခ၊ စက်ရုံသုံးစွဲမှု utility၊ စက်ရုံစက်ပစ္စည်း တန်ဖိုးကျဆင်းမှု) ကို Manufacturing Overhead (Control Account) သို့ Debit လုပ်သည်။
  • Journal Entry (ဥပမာ):
    • Debit: Manufacturing Overhead
    • Credit: Accounts Payable / Accumulated Depreciation / Utilities Payable စသည်ဖြင့်

၅။ ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်များကို Work in Process သို့ အသုံးချခြင်း (Applying Manufacturing Overhead to Work in Process):

  • ပြီးခဲ့တဲ့ Concepts and Behavior of Manufacturing Costs အခန်း တွင် လေ့လာခဲ့သည့်အတိုင်း Manufacturing Overhead သည် Direct Materials နှင့် Direct Labor ကဲ့သို့ တိုက်ရိုက်ခြေရာခံရန် မလွယ်ကူပါ။ ထို့ကြောင့် ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (Predetermined Overhead Rate – POHR) ကို အသုံးပြု၍ Work in Process Inventory သို့ အသုံးချ (apply) သည်။ (LO3-3 တွင် အသေးစိတ် ရှင်းပြပါမည်)။
  • Journal Entry:
    • Debit: Work in Process Inventory
    • Credit: Manufacturing Overhead (ဤသည်မှာ MO ကို Control Account မှ ချေဖျက်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။)

၆။ ကုန်ပစ္စည်းများ ပြီးစီးခြင်း (Completion of Jobs):

  • ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်မှု ပြီးစီးသွားသောအခါ (Job finished) Work in Process Inventory မှ Finished Goods Inventory (Asset Account) သို့ ရွှေ့ပြောင်းသည်။ ဤကုန်ကျစရိတ်ကို Cost of Goods Manufactured (COGM) ဟု ခေါ်သည်။
  • Work in Process Inventory T-Account (Combined):
    • Debit: Beginning Balance + Direct Materials + Direct Labor + Applied Manufacturing Overhead
    • Credit: Cost of Goods Manufactured (Completed Jobs)
    • Ending Balance = Beginning Balance + Total Manufacturing Costs – Cost of Goods Manufactured
  • Finished Goods Inventory T-Account (Combined):
    • Debit: Beginning Balance + Cost of Goods Manufactured
    • Credit: Cost of Goods Sold (Sold Jobs)
    • Ending Balance = Beginning Balance + Cost of Goods Manufactured – Cost of Goods Sold
  • Journal Entry:
    • Debit: Finished Goods Inventory
    • Credit: Work in Process Inventory

၇။ ကုန်ပစ္စည်းများ ရောင်းချခြင်း (Sale of Jobs):

  • ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချသည့်အခါ အဓိက စာရင်းသွင်းခြင်း (၂) ခု လိုအပ်သည်။
    • ရောင်းအား (Sales Revenue) မှတ်တမ်းတင်ခြင်း: Cash သို့မဟုတ် Accounts Receivable ကို Debit လုပ်ပြီး Sales Revenue ကို Credit လုပ်သည်။
    • ရောင်းချပြီးကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ် (Cost of Goods Sold – COGS) မှတ်တမ်းတင်ခြင်း: Finished Goods Inventory မှ ကုန်ကျစရိတ်ကို COGS (Expense Account) သို့ ရွှေ့ပြောင်းသည်။
  • Journal Entry:
    • Debit: Cost of Goods Sold
    • Credit: Finished Goods Inventory

Job Cost Sheet: Job-Order Costing စနစ်၏ အဓိက အထောက်အထားဖြစ်သည်။ Job တစ်ခုစီအတွက် တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း၊ တိုက်ရိုက်လုပ်အားနှင့် အသုံးချပြီးသော ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (Applied MO) များကို အသေးစိတ် စုဆောင်း မှတ်တမ်းတင်ထားသော စာရွက်စာတမ်း ဖြစ်သည်။ Job Cost Sheet ပေါ်ရှိ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်သည် ၎င်း Job ပြီးဆုံးသွားသည့်အခါ Work in Process Inventory မှ Finished Goods Inventory သို့ ပြောင်းရွှေ့မည့် COGM တန်ဖိုး ဖြစ်လာသည်။

T-Accounts ၏ အရေးပါမှု: T-accounts များသည် ကုန်ကျစရိတ် စီးဆင်းမှု (cost flows) များကို မြင်သာအောင် ပြသပြီး၊ သက်ဆိုင်ရာ Inventory accounts များနှင့် Manufacturing Overhead account တို့၏ လက်ကျန်များကို နားလည်စေရန် ကူညီပေးပါသည်။

3: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (manufacturing overhead) ကို အသုံးချရန် ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (predetermined overhead rate) ကို တွက်ချက်ခြင်း။

ဒီ LO က ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (Manufacturing Overhead – MO) ကို ထုတ်ကုန်တစ်ခုချင်းစီ (jobs) အပေါ် ဘယ်လို ခွဲဝေချထား (apply) ရမယ်ဆိုတာကို ရှင်းပြပါမယ်။ MO ဟာ တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (DM) နဲ့ တိုက်ရိုက်လုပ်အား (DL) လို Job တစ်ခုချင်းစီကို တိုက်ရိုက်ခြေရာခံဖို့ ခက်ခဲတဲ့အတွက် POHR (Predetermined Overhead Rate) ကို အသုံးပြုရပါတယ်။

Manufacturing Overhead ကို ဘာကြောင့် “Applied” လုပ်ရတာလဲ။

  1. သွယ်ဝိုက်သော သဘောသဘာဝ (Indirect Nature): MO တွေ (ဥပမာ- စက်ရုံငှားရမ်းခ၊ သွယ်ဝိုက်လုပ်အား) ဟာ Job တစ်ခုချင်းစီကို တိုက်ရိုက် ချိတ်ဆက်ဖို့ ခက်ပါတယ်။
  2. အချိန်ကွာဟမှု (Timing Difference): MO တွေဟာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး ပုံမှန် ဖြစ်ပေါ်နေပေမယ့် (ဥပမာ- ငှားရမ်းခက လစဉ် ပေးရတယ်)၊ ထုတ်ကုန်တွေကတော့ လစဉ် ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏ မတူညီနိုင်ပါဘူး။ MO တွေကို Job တွေပေါ် တိုက်ရိုက် မှတ်တမ်းတင်မယ်ဆိုရင် ကုန်ကျစရိတ်တွေက အတည်ငြိမ်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။
  3. Job ပြီးဆုံးချိန်တွင် ကုန်ကျစရိတ် သိရှိလိုခြင်း (Need for Job Cost at Completion): Job တစ်ခု ပြီးသွားတာနဲ့ သူ့ရဲ့ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို သိဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါမှ ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်တာ၊ အမြတ်အစွန်း တွက်တာ စတာတွေ လုပ်နိုင်မှာပါ။ တစ်နှစ်တာ MO အားလုံး စုဆောင်းမိဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေမယ်ဆိုရင် Job ပြီးတဲ့အခါ ကုန်ကျစရိတ်ကို တိတိကျကျ သိနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

ဒီအကြောင်းရင်းတွေကြောင့် စာရင်းကိုင်တွေဟာ MO တွေကို Applied Manufacturing Overhead အဖြစ် Job တွေပေါ်မှာ ခွဲဝေချထားဖို့ POHR ကို အသုံးပြုပါတယ်။

ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (Predetermined Overhead Rate – POHR):

  • အဓိပ္ပာယ်: POHR ဆိုတာ ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (MO) တွေကို Work in Process Inventory ထဲကို ဘယ်နှုန်းနဲ့ ခွဲဝေချထားရမယ်ဆိုတာကို ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားတဲ့ နှုန်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
  • တွက်ချက်ပုံ: POHR ကို ဘဏ္ဍာရေးနှစ် မစမီ (at the beginning of the period) ခန့်မှန်းတွက်ချက်ပါတယ်။
  • Predetermined Overhead Rate (POHR)= Total Manufacturing Overhead Cost for the Coming Period​ / Estimated Total Amount of the Allocation Base for the Coming PeriodEstimated
  • Allocation Base (ခွဲဝေမှုအခြေခံ): MO တွေကို Job တွေပေါ် ခွဲဝေချထားဖို့အတွက် အသုံးပြုတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုအဆင့် (activity) တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ MO နဲ့ အနီးကပ် ဆက်စပ်ပြီး ပြောင်းလဲလေ့ရှိတဲ့ အရာကို ရွေးချယ်ရပါမယ်။ အသုံးများတဲ့ Allocation Base တွေကတော့-
    • တိုက်ရိုက်လုပ်အား နာရီ (Direct Labor Hours – DLH)
    • စက်နာရီ (Machine Hours – MH)
    • တိုက်ရိုက်လုပ်အား ကုန်ကျစရိတ် (Direct Labor Cost – DLC)
    • တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း ကုန်ကျစရိတ် (Direct Materials Cost)
    • ထုတ်လုပ်သော ယူနစ်အရေအတွက် (Units of Production)
  • POHR ကို ဘာကြောင့် ကြိုတင်တွက်ရတာလဲ။
    • Actual MO တွေဟာ တစ်နှစ်ပတ်လုံး အတိအကျ ဘယ်လောက်ဖြစ်မလဲဆိုတာ ကြိုမသိနိုင်ဘူး။
    • Job တစ်ခု ပြီးတာနဲ့ သူ့ရဲ့ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ် (MO အပါအဝင်) ကို ချက်ချင်း သိဖို့ လိုအပ်လို့ပါ။

ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (MO) အသုံးချခြင်း (Applying Overhead):

  • POHR ကို အသုံးပြုပြီး Job တစ်ခုချင်းစီ (သို့မဟုတ် Job အတွက် လုပ်ဆောင်မှုပမာဏ) ပေါ်မှာ MO ကို အသုံးချပါတယ်။
  • ဖော်မြူလာ: Overhead Applied to a Job=POHR×Actual Amount of the Allocation Base Incurred by the Job
  • MO တွေကို Work in Process Inventory ကို Debit လုပ်ပြီး Manufacturing Overhead (Control Account) ကို Credit လုပ်ခြင်းဖြင့် အသုံးချပါတယ်။

ဥပမာ: ကုမ္ပဏီတစ်ခုက လာမယ့်နှစ်အတွက် စုစုပေါင်း Manufacturing Overhead Cost ကို $600,000 လို့ ခန့်မှန်းထားတယ်။ တိုက်ရိုက်လုပ်အား နာရီ (Direct Labor Hours) စုစုပေါင်း 20,000 နာရီ ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတယ်။

  • POHR တွက်ချက်ခြင်း: POHR=$600,000​ / 20,000 DLHs = $30 per DLH

Job A101 အတွက် တိုက်ရိုက်လုပ်အား နာရီ 150 နာရီ သုံးစွဲခဲ့တယ်ဆိုပါစို့။

  • Job A101 သို့ MO အသုံးချခြင်း: Overhead Applied to Job A101=$30 per DLH×150 DLHs=$4,500

Accounting for Manufacturing Overhead: Job-Order Costing မှာ MO အတွက် Accounts နှစ်ခု အဓိက ရှိပါတယ်။

  1. Manufacturing Overhead (Control Account): ဒီ account က Actual MO တွေ (သွယ်ဝိုက်ကုန်ကြမ်း၊ သွယ်ဝိုက်လုပ်အား၊ စက်ရုံငှားရမ်းခ၊ စက်ပစ္စည်းတန်ဖိုးကျဆင်းမှု စသည်) အားလုံးကို Debit လုပ်ပါတယ်။
  2. Work in Process Inventory: ဒီ account ထဲကို POHR ကို အသုံးပြုပြီး Applied MO တွေကို Debit လုပ်ပါတယ်။

နှစ်ကုန်မှာ Actual MO နဲ့ Applied MO တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ပြီး Overapplied သို့မဟုတ် Underapplied Overhead ဖြစ်မဖြစ် ဆုံးဖြတ်ရပါတယ်။ ဒါကတော့ LO3-5 မှာ အသေးစိတ် ဆွေးနွေးပါမယ်။

POHR ကို ကြိုတင်တွက်ချက်ခြင်းဖြင့် မန်နေဂျာများသည် Job တစ်ခု ပြီးဆုံးသည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ၎င်း၏ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို လျင်မြန်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်ပြီး ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ခြင်းနှင့် အခြားဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်ရာတွင် အထောက်အကူပြုပါသည်။

4: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်ကို အသုံးပြု၍ ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုစီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်ခြင်း။

ဒီ အခန်း က Job-Order Costing ရဲ့ နောက်ဆုံးပန်းတိုင်ဖြစ်တဲ့ Job တစ်ခုချင်းစီအတွက် စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ် (Total Job Cost) နဲ့ တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ် (Unit Product Cost) ကို ဘယ်လို တွက်ချက်ရမယ်ဆိုတာကို ရှင်းပြပါမယ်။ ဒါဟာ ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်တာ၊ အမြတ်အစွန်း ခန့်မှန်းတာ စတဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှု ဆုံးဖြတ်ချက်တွေအတွက် အဓိက အရေးကြီးတဲ့ အချက်အလက် ဖြစ်ပါတယ်။

Job Cost Sheet (Job ကုန်ကျစရိတ် မှတ်တမ်း) ၏ အခန်းကဏ္ဍ:

Job Cost Sheet ဟာ Job-Order Costing စနစ်ရဲ့ အဓိက အထောက်အထားတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ Job တစ်ခုချင်းစီအတွက် ထုတ်ကုန်ကုန်ကျစရိတ် (Product Costs) သုံးမျိုးကို စုဆောင်းမှတ်တမ်းတင်တဲ့ စာရွက်စာတမ်း ဖြစ်ပါတယ်။

  • တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (Direct Materials – DM): ပစ္စည်းထုတ်ယူခြင်း လျှောက်လွှာ (Material Requisition Form) ကို အသုံးပြုပြီး တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း ကုန်ကျစရိတ်ကို Job Cost Sheet မှာ မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။
  • တိုက်ရိုက်လုပ်အား (Direct Labor – DL): အလုပ်လုပ်ချိန် မှတ်တမ်း (Time Ticket) ကို အသုံးပြုပြီး တိုက်ရိုက်လုပ်အား ကုန်ကျစရိတ်ကို Job Cost Sheet မှာ မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။
  • ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (Manufacturing Overhead – MO): ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (POHR) ကို အသုံးပြုပြီး၊ Job ကသုံးစွဲခဲ့တဲ့ Allocation Base ပမာဏကို မြှောက်ခြင်းဖြင့် တွက်ချက်ပြီး Job Cost Sheet မှာ မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။

Job တစ်ခု၏ စုစုပေါင်းကုန်ကျစရိတ် (Total Job Cost) တွက်ချက်ပုံ:

Job တစ်ခု၏ စုစုပေါင်းကုန်ကျစရိတ်သည် ထို Job နှင့်သက်ဆိုင်သော ထုတ်ကုန်ကုန်ကျစရိတ်သုံးမျိုးပေါင်း၏ စုစုပေါင်း ဖြစ်ပါသည်။

Total Job Cost=Direct Materials+Direct Labor+Applied Manufacturing Overhead

တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ် (Unit Product Cost) တွက်ချက်ပုံ:

Job တစ်ခုတွင် ထုတ်လုပ်သော ယူနစ်အရေအတွက်ကို စုစုပေါင်း Job ကုန်ကျစရိတ်ဖြင့် စားလိုက်ခြင်းဖြင့် တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်နိုင်ပါသည်။

Unit Product Cost= Total Job Cost / Number of Units in the Job

ဥပမာ: ကုမ္ပဏီတစ်ခု၏ Job B202 အတွက် အချက်အလက်များ-

  • တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (DM): $2,500
  • တိုက်ရိုက်လုပ်အား (DL): $1,500
  • တိုက်ရိုက်လုပ်အား နာရီ (Direct Labor Hours): 100 နာရီ
  • ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (POHR): တစ်နာရီလျှင် $20 (Direct Labor Hours ကို Allocation Base အဖြစ် အသုံးပြုသည်)
  • ထုတ်လုပ်သည့် ယူနစ်အရေအတွက်: 500 ယူနစ်

တွက်ချက်မှု အဆင့်ဆင့်:

အဆင့် ၁: Applied Manufacturing Overhead ကို တွက်ချက်ပါ။

  • Applied MO = POHR × Actual DLHs
  • Applied MO = $20/DLH × 100 DLHs = $2,000

အဆင့် ၂: စုစုပေါင်း Job ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်ပါ။

  • Total Job Cost = DM + DL + Applied MO
  • Total Job Cost = $2,500 + $1,500 + $2,000 = $6,000

အဆင့် ၃: တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်ပါ။

  • Unit Product Cost = Total Job Cost / Number of Units
  • Unit Product Cost = $6,000 / 500 units = $12 per unit

ဤတွက်ချက်မှုမှရသော တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ် $12 သည် ထို Job B202 မှ ထုတ်လုပ်သော ကုန်ပစ္စည်းများ၏ ကုန်ကျစရိတ်ဖြစ်သည်။ ဤကုန်ကျစရိတ်ကို အခြေခံပြီး မန်နေဂျာများသည် ဈေးနှုန်းကို $12 ထက် ပိုမိုမြင့်မားစွာ သတ်မှတ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

Job ပြီးဆုံးခြင်းနှင့် ရောင်းချခြင်း: Job တစ်ခု ပြီးသွားသောအခါ ၎င်း၏ စုစုပေါင်းကုန်ကျစရိတ် (ဥပမာ- $6,000) ကို Work in Process Inventory မှ Finished Goods Inventory သို့ ရွှေ့ပြောင်းပါတယ်။ ရောင်းချတဲ့အခါမှာတော့ Finished Goods Inventory ကနေ Cost of Goods Sold သို့ ရွှေ့ပြောင်းပါတယ်။

5: ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ်ကို နည်းလွန်းခြင်း သို့မဟုတ် များလွန်းခြင်း (underapplied or overapplied overhead) ကို ရှင်းပြပြီး ၎င်းကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ရမည်ကို သိရှိခြင်း။

ဒီ အခန်း က Job-Order Costing စနစ်မှာ အရေးကြီးတဲ့ အဆင့်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Year-end adjustment (နှစ်ကုန်အလိုက် ချိန်ညှိမှု) ကို ရှင်းပြပါမယ်။ POHR (Predetermined Overhead Rate) ကို ခန့်မှန်းချက်အပေါ် အခြေခံပြီး တွက်ချက်ထားတာ ဖြစ်တဲ့အတွက်၊ နှစ်ကုန်မှာ အမှန်တကယ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ MO (Actual MO) နဲ့ Job တွေပေါ်မှာ ခွဲဝေချထားခဲ့တဲ့ MO (Applied MO) တို့ဟာ အမြဲတမ်း တူညီနေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် Underapplied or Overapplied Overhead ဆိုတာ ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။

Underapplied Manufacturing Overhead (နည်းလွန်းသော အထွေထွေကုန်ကျစရိတ်):

  • ဆိုလိုရင်း: Manufacturing Overhead (Control) Account ရဲ့ Debit လက်ကျန်က Applied Overhead (Credit) လက်ကျန်ထက် များနေခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။
  • ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းရင်း:
    • Actual MO > Applied MO
    • တစ်နည်းအားဖြင့် ခန့်မှန်းထားတဲ့ MO ကုန်ကျစရိတ်တွေက အမှန်တကယ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ MO ကုန်ကျစရိတ်တွေထက် နည်းနေခြင်း။
    • ဒါမှမဟုတ် POHR တွက်ချက်ဖို့ အသုံးပြုခဲ့တဲ့ Allocation Base (ဥပမာ- DLHs) က ခန့်မှန်းထားတာထက် အမှန်တကယ် သုံးစွဲတာ နည်းနေခြင်း။
  • ရလဒ်: Job တွေရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ဟာ လိုအပ်တာထက် နည်းနေပါတယ် (understated)။ ရောင်းချပြီးကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ် (COGS) ကလည်း နည်းနေပါတယ်။

Overapplied Manufacturing Overhead (များလွန်းသော အထွေထွေကုန်ကျစရိတ်):

  • ဆိုလိုရင်း: Manufacturing Overhead (Control) Account ရဲ့ Credit လက်ကျန်က Actual Overhead (Debit) လက်ကျန်ထက် များနေခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။
  • ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းရင်း:
    • Applied MO > Actual MO
    • တစ်နည်းအားဖြင့် ခန့်မှန်းထားတဲ့ MO ကုန်ကျစရိတ်တွေက အမှန်တကယ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ MO ကုန်ကျစရိတ်တွေထက် များနေခြင်း။
    • ဒါမှမဟုတ် POHR တွက်ချက်ဖို့ အသုံးပြုခဲ့တဲ့ Allocation Base (ဥပမာ- DLHs) က ခန့်မှန်းထားတာထက် အမှန်တကယ် သုံးစွဲတာ များနေခြင်း။
  • ရလဒ်: Job တွေရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ဟာ လိုအပ်တာထက် များနေပါတယ် (overstated)။ ရောင်းချပြီးကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ် (COGS) ကလည်း များနေပါတယ်။

နှစ်ကုန်တွင် ချိန်ညှိမှု လုပ်ဆောင်ပုံ (Handling Underapplied or Overapplied Overhead):

နှစ်ကုန်တွင် MO Account ကို သုညသို့ (Zero out) ပြောင်းလဲရန်နှင့် Underapplied or Overapplied ပမာဏကို စာရင်းရှင်းရန် လိုအပ်ပါတယ်။ နည်းလမ်းနှစ်ခု ရှိပါတယ်။

နည်းလမ်း ၁: Cost of Goods Sold (COGS) သို့ ချိန်ညှိခြင်း (Adjusting to Cost of Goods Sold)

  • ဒီနည်းလမ်းက အများဆုံး အသုံးပြုတဲ့ နည်းလမ်း ဖြစ်ပါတယ်။ Underapplied or Overapplied ပမာဏဟာ အရေးမကြီးတဲ့ (immaterial) အခါမှာ သုံးပါတယ်။
  • Underapplied Overhead ဖြစ်ပါက (Debit Balance):
    • Manufacturing Overhead Account ကို Credit လုပ်ပြီး လက်ကျန်ကို သုညပြောင်းလဲသည်။
    • COGS Account ကို Debit လုပ်သည်။
    • Journal Entry (ဥပမာ- Underapplied $5,000):
      • Debit: Cost of Goods Sold ($5,000)
      • Credit: Manufacturing Overhead ($5,000)
    • (ဒီလိုလုပ်လိုက်တာဟာ COGS ကို ထပ်တိုးလိုက်ပြီး အမြတ်အစွန်းကို လျှော့ချလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။)
  • Overapplied Overhead ဖြစ်ပါက (Credit Balance):
    • Manufacturing Overhead Account ကို Debit လုပ်ပြီး လက်ကျန်ကို သုညပြောင်းလဲသည်။
    • COGS Account ကို Credit လုပ်သည်။
    • Journal Entry (ဥပမာ- Overapplied $3,000):
      • Debit: Manufacturing Overhead ($3,000)
      • Credit: Cost of Goods Sold ($3,000)
    • (ဒီလိုလုပ်လိုက်တာဟာ COGS ကို လျှော့ချလိုက်ပြီး အမြတ်အစွန်းကို တိုးမြှင့်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။)

နည်းလမ်း ၂: Inventory Accounts များနှင့် COGS သို့ ခွဲဝေချထားခြင်း (Allocating to Inventories and COGS)

  • ဒီနည်းလမ်းက Underapplied or Overapplied ပမာဏဟာ အရေးကြီးတဲ့ (material) အခါမှာ သုံးပါတယ်။
  • MO Account ရဲ့ လက်ကျန်ကို Work in Process Inventory, Finished Goods Inventory နှင့် Cost of Goods Sold တို့၏ လက်ကျန်အချိုးအစား (proportional basis) အတိုင်း ခွဲဝေချထားပေးရပါတယ်။
  • ဤနည်းလမ်းသည် ပိုမိုတိကျသော်လည်း တွက်ချက်မှု ပိုမိုရှုပ်ထွေးပါသည်။ (အကယ်၍ လိုအပ်ပါက အသေးစိတ် တွက်ချက်ပုံကို ရှင်းပြပေးပါမယ်။)

ဥပမာ:

  • Actual MO: $450,000
  • Applied MO: $470,000
  • ရလဒ်: Applied MO က Actual MO ထက် $20,000 များနေသောကြောင့် Overapplied Overhead ဖြစ်သည်။
  • Journal Entry (COGS သို့ ချိန်ညှိရန်):
    • Debit: Manufacturing Overhead ($20,000)
    • Credit: Cost of Goods Sold ($20,000)

အကျဉ်းချုပ်: POHR ကို အသုံးပြုခြင်းကြောင့် Job-Order Costing စနစ်သည် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ကုန်ကျစရိတ်များကို တွက်ချက်နိုင်သော်လည်း၊ နှစ်ကုန်တွင် Actual နှင့် Applied MO တို့ကို ချိန်ညှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ Small (immaterial) amounts များအတွက် COGS သို့ ချိန်ညှိပြီး၊ Large (material) amounts များအတွက် Inventory accounts များနှင့် COGS သို့ ခွဲဝေချထားခြင်းဖြင့် မှန်ကန်သော ဘဏ္ဍာရေးရှင်းတမ်းများကို ပြင်ဆင်နိုင်ပါသည်။

6: Job-Order Costing ကို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုခြင်း။

ဒီ အခန်း က Job-Order Costing စနစ်ဟာ ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းတွေအတွက်သာမက၊ ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာပါ ဘယ်လို အသုံးဝင်လဲဆိုတာကို ရှင်းပြပါမယ်။ ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းတွေမှာ “Job” ဆိုတာက Physical Product ဖြစ်ပေမယ့်၊ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေမှာတော့ “Job” ဆိုတာက Client တစ်ဦးချင်းစီအတွက် ပေးအပ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှု (Service) သို့မဟုတ် Project တစ်ခုကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။

Job-Order Costing ကို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်:

  • ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ခြင်း (Pricing): ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခု ပေးဖို့အတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို တိကျစွာ သိရှိခြင်းက ဈေးနှုန်းကို သင့်လျော်စွာ သတ်မှတ်နိုင်ရန် အထောက်အကူပြုပါတယ်။
  • အမြတ်အစွန်း တွက်ချက်ခြင်း (Profitability Analysis): Project တစ်ခုစီ သို့မဟုတ် Client တစ်ဦးချင်းစီအတွက် ဘယ်လောက် အမြတ်အစွန်း ရတယ်ဆိုတာကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ပါတယ်။
  • ကုန်ကျစရိတ် ထိန်းချုပ်ခြင်း (Cost Control): Project တစ်ခုရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေ ဘာကြောင့် ခန့်မှန်းထားတာထက် ကျော်လွန်သွားလဲဆိုတာကို ရှာဖွေနိုင်ပြီး၊ အနာဂတ် Project တွေမှာ ကုန်ကျစရိတ်ကို ပိုမိုထိရောက်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ပါတယ်။

ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများအတွက် ကုန်ကျစရိတ် အမျိုးအစားများ:

ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများ၏ Direct Materials, Direct Labor, Manufacturing Overhead တို့နှင့် ဆင်တူယိုးမှား ကုန်ကျစရိတ်များကို ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများက အောက်ပါအတိုင်း ခွဲခြားနိုင်ပါတယ်။

  1. တိုက်ရိုက်ကုန်ကျစရိတ်များ (Direct Costs):
    • Direct Labor: Client ရဲ့ ဝန်ဆောင်မှုကို တိုက်ရိုက် လုပ်ကိုင်ပေးတဲ့ ဝန်ထမ်းများရဲ့ လုပ်အားခ။ (ဥပမာ- ဥပဒေအကျိုးဆောင်လုပ်ငန်းမှာ အမှုတစ်ခုအတွက် အချိန်ပေးပြီး အလုပ်လုပ်တဲ့ ရှေ့နေရဲ့ လုပ်အားခ)။
    • Direct Materials (သို့မဟုတ် Direct Expenses): Client ရဲ့ Project အတွက် တိုက်ရိုက် သုံးစွဲရတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်။ (ဥပမာ- ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းမှာ Client အတွက် အသုံးပြုတဲ့ စက္ကူနဲ့ မှင်ဖိုး)။
  2. အထွေထွေကုန်ကျစရိတ်များ (Service Overhead):
    • ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ လုပ်ငန်းရဲ့ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုအတွက် လိုအပ်ပေမယ့် Project တစ်ခုချင်းစီကို တိုက်ရိုက်ခြေရာခံရခက်တဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
    • (ဥပမာ- ရုံးခန်းငှားရမ်းခ၊ စီမံခန့်ခွဲသူရဲ့ လစာ၊ ရုံးသုံးပစ္စည်း၊ မီး၊ ရေဖိုး)။
    • ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများကဲ့သို့ပင် Service Overhead များကို Project တစ်ခုချင်းစီပေါ်မှာ ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော အထွေထွေနှုန်း (Predetermined Overhead Rate) ကို အသုံးပြုပြီး ခွဲဝေချထားရပါတယ်။

Job-Order Costing စနစ် လုပ်ဆောင်ပုံ (ဥပမာ- ဥပဒေအကျိုးဆောင်လုပ်ငန်း):

  • Job (Project): Client တစ်ဦးချင်းစီ၏ အမှုကိစ္စ (ဥပမာ- Case #2025-01)။
  • Job Cost Sheet: အမှုတစ်ခုချင်းစီအတွက် Job Cost Sheet တစ်ခု ဖွင့်ပါတယ်။
  • Direct Costs:
    • Direct Labor: အမှုနှင့်သက်ဆိုင်တဲ့ ရှေ့နေများနဲ့ စာရေးများက အမှုအတွက် အမှန်တကယ် အလုပ်လုပ်တဲ့ နာရီများကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး ၎င်းတို့ရဲ့ လုပ်အားခကို Job Cost Sheet မှာ တိုက်ရိုက် မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။
    • Direct Expenses: တရားရုံးမှာ ပေးဆောင်ရတဲ့ အခကြေးငွေများ၊ ခရီးစရိတ်များ၊ စာရွက်စာတမ်း ကူးယူခများ စသည်တို့ကို Job Cost Sheet မှာ တိုက်ရိုက် မှတ်တမ်းတင်ပါတယ်။
  • Service Overhead:
    • POHR: ဥပမာအားဖြင့်၊ လာမယ့်နှစ်အတွက် ခန့်မှန်းထားတဲ့ စုစုပေါင်း Overhead Cost ကို ခန့်မှန်းထားတဲ့ စုစုပေါင်း လုပ်အား နာရီ (Direct Labor Hours) နဲ့ စားပြီး POHR ကို ကြိုတင်တွက်ချက်ပါတယ်။
    • Applied Overhead: POHR ကို အသုံးပြုပြီး အမှုတစ်ခုချင်းစီက သုံးစွဲတဲ့ လုပ်အား နာရီ ပေါ်မှာ အခြေခံပြီး Service Overhead ကို ခွဲဝေချထားပါတယ်။

အကျဉ်းချုပ်: ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများတွင် Job-Order Costing စနစ်ကို အသုံးပြုခြင်းသည် ကုန်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများနှင့် အလားတူ နိယာမများအတိုင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။ တိုက်ရိုက်ကုန်ကျစရိတ်များကို Project တစ်ခုချင်းစီသို့ တိုက်ရိုက်ခြေရာခံပြီး၊ Service Overhead ကိုတော့ ကြိုတင်သတ်မှတ်ထားသော နှုန်းထား (POHR) ဖြင့် ခွဲဝေချထားပါတယ်။ ဤစနစ်ဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခုချင်းစီ၏ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို တိကျစွာ တွက်ချက်နိုင်ပြီး၊ ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် အမြတ်အစွန်းဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ချမှတ်နိုင်ပါသည်။

အနှစ်ချုပ်

ဤအခန်းသည် ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Job-Order Costing) ကို အဓိကထား ရှင်းပြထားပြီး၊ မတူညီသော သို့မဟုတ် မှာယူထုတ်လုပ်သော ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များကို မည်သို့ စုဆောင်း၊ မှတ်တမ်းတင်ပြီး တွက်ချက်ရမည်ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားသည်။

  • 1: Job-Order vs. Process Costing:
    • ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Job-Order Costing) သည် မတူညီသော သို့မဟုတ် မှာယူထုတ်လုပ်သော (unique/custom) ကုန်ပစ္စည်းများအတွက် အသုံးပြုပြီး၊ ကုန်ကျစရိတ်များကို Job တစ်ခုချင်းစီအတွက် သီးခြားစီ စုဆောင်းသည်။ ဥပမာ- ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း၊ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း။
    • လုပ်ငန်းစဉ် ကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Process Costing) သည် ဆင်တူယိုးမှား (homogeneous) ကုန်ပစ္စည်းများကို အမြောက်အများ ထုတ်လုပ်သည့် လုပ်ငန်းများအတွက် အသုံးပြုပြီး၊ ကုန်ကျစရိတ်များကို ထုတ်လုပ်မှုဌာန (department) အလိုက် စုဆောင်းသည်။ ဥပမာ- အချိုရည်၊ ရေနံစိမ်း၊ စက္ကူ ထုတ်လုပ်ခြင်း။
  • 2: ကုန်ကျစရိတ်စီးဆင်းမှုနှင့် T-Accounts:
    • ထုတ်ကုန်ကုန်ကျစရိတ်များ (DM, DL, MO) သည် Raw Materials Inventory → Work in Process Inventory → Finished Goods Inventory → Cost of Goods Sold ဟူသော စာရင်းအကောင့်များမှတစ်ဆင့် စီးဆင်းသွားသည်။
    • Job တစ်ခုချင်းစီအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များကို Job Cost Sheet ဖြင့် စုဆောင်းမှတ်တမ်းတင်ပြီး၊ General Ledger T-Accounts များတွင် စာရင်းသွင်းပုံကို ရှင်းပြထားသည်။
  • 3: Predetermined Overhead Rate (POHR):
    • ထုတ်လုပ်မှုအထွေထွေကုန်ကျစရိတ် (MO) ကို Job တစ်ခုချင်းစီပေါ် တိကျစွာ ခြေရာခံရန် ခက်ခဲသောကြောင့်၊ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်အစတွင် POHR ကို အောက်ပါအတိုင်း ကြိုတင်တွက်ချက်ရသည်။ POHR=Estimated Total MO​ / Estimated Total Allocation Base
    • POHR ကို အသုံးပြု၍ MO ကို Job များပေါ်သို့ “အသုံးချ” (applied) သည်။
  • 4: စုစုပေါင်း Job ကုန်ကျစရိတ်နှင့် တစ်ယူနစ်ချင်း ကုန်ကျစရိတ်:
    • Total Job Cost ကို တိုက်ရိုက်ကုန်ကြမ်း (DM)၊ တိုက်ရိုက်လုပ်အား (DL) နှင့် အသုံးချထားသော MO (Applied MO) တို့ကို ပေါင်း၍ တွက်ချက်သည်။ Total Job Cost=DM+DL+Applied MO
    • Unit Product Cost ကို Total Job Cost ကို Job ရှိ ယူနစ်အရေအတွက်ဖြင့် စား၍ တွက်ချက်သည်။
  • 5: Underapplied သို့မဟုတ် Overapplied Overhead:
    • Underapplied Overhead: အမှန်တကယ်ဖြစ်ပေါ်သော MO (Actual MO) သည် အသုံးချထားသော MO (Applied MO) ထက် များနေခြင်း။
    • Overapplied Overhead: Applied MO သည် Actual MO ထက် များနေခြင်း။
    • နှစ်ကုန်တွင်၊ ဤလက်ကျန်ကို ပမာဏ အရေးမကြီးပါက Cost of Goods Sold (COGS) သို့ ချိန်ညှိပြီး၊ အရေးပါပါက Inventory Accounts များနှင့် COGS သို့ ခွဲဝေချထားသည်။
  • 6: ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုခြင်း:
    • Job-Order Costing ကို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ (ဥပမာ- ဥပဒေအကျိုးဆောင်၊ စာရင်းကိုင် လုပ်ငန်း) တွင် အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း ရှင်းပြထားသည်။
    • “Job” သည် Client တစ်ဦးချင်းစီအတွက် ဝန်ဆောင်မှု သို့မဟုတ် Project တစ်ခုကို ကိုယ်စားပြုသည်။
    • Project တစ်ခုချင်းစီအတွက် Direct Costs များကို တိုက်ရိုက်ခြေရာခံပြီး၊ Overhead Costs များကို POHR ဖြင့် ခွဲဝေချထားသည်။

ခြုံငုံ၍ဆိုရသော် ယခု အခန်း သည် ကုန်ပစ္စည်းကုန်ကျစရိတ်စနစ် (Job-Order Costing) ၏ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုလုံးကို အဆင့်ဆင့် ရှင်းပြထားပြီး၊ ကုန်ကျစရိတ်များ စီးဆင်းပုံ၊ POHR တွက်ချက်ပုံနှင့် Job တစ်ခု၏ ကုန်ကျစရိတ်ကို မည်သို့ တွက်ချက်ရမည်ကို နားလည်စေရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤစနစ်သည် စီမံခန့်ခွဲမှု ဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် တိကျသော ကုန်ကျစရိတ်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ပေးစွမ်းနိုင်သောကြောင့် အရေးကြီးပါသည်။

Related Posts

Register
Register
Scroll to Top
Share via
Facebook
X (Twitter)
LinkedIn
Mix
Email
Print
Copy Link
Copy link
CopyCopied