ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Environment and Corporate Culture)
ဒီအခန်းက အဖွဲ့အစည်းတွေ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဘယ်လို အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုရှိလဲ၊ ပတ်ဝန်းကျင်က အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို ဘယ်လို လွှမ်းမိုးလဲ၊ ပြီးတော့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုက ဘယ်လို အရေးပါလဲဆိုတာကို အဓိကထား ရှင်းပြထားပါတယ်။
ပထမဆုံးအပိုင်းကတော့ “ပြင်ပ အဖွဲ့အစည်း ပတ်ဝန်းကျင် (The External Organizational Environment)” အကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအပိုင်းမှာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြင်ပမှာရှိတဲ့ အဓိက ပတ်ဝန်းကျင် နှစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ အထွေထွေ ပတ်ဝန်းကျင် (General Environment) နဲ့ လုပ်ငန်းတာဝန် ပတ်ဝန်းကျင် (Task Environment) တို့ကို ဆွေးနွေးပါမယ်။
ပြင်ပ အဖွဲ့အစည်း ပတ်ဝန်းကျင် (The External Organizational Environment)
အဖွဲ့အစည်းတိုင်းဟာ သူ့ရဲ့ အပြင်ဘက်မှာရှိတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုရှိနေပါတယ်။ ဒီပတ်ဝန်းကျင်က အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ၊ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ အောင်မြင်မှုအပေါ် များစွာ လွှမ်းမိုးပါတယ်။
- အထွေထွေ ပတ်ဝန်းကျင် (The General Environment):
- အဓိပ္ပာယ်: ဒါကတော့ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တဲ့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ပြင်ပအင်အားစုတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေက အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို တိုက်ရိုက် သက်ရောက်မှု မရှိနိုင်ပေမယ့်၊ ရေရှည်မှာ အခွင့်အလမ်းတွေ ဒါမှမဟုတ် ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
- အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ (PESTEL Factors ဖြင့်လည်း မှတ်သားနိုင်):
- နိုင်ငံတကာ ရှုထောင့် (International Dimension): ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များ (ဥပမာ- ကပ်ရောဂါ၊ စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းများ၊ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေး မူဝါဒများ)။ ဒါတွေက အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကုန်ကြမ်းရရှိမှု၊ ဈေးကွက်နဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- နည်းပညာ ရှုထောင့် (Technological Dimension): သိပ္ပံနည်းကျနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုများ (ဥပမာ- AI, Machine Learning, Robotics, Internet of Things)။ ဒါတွေက ထုတ်ကုန်အသစ်တွေ၊ ဝန်ဆောင်မှုအသစ်တွေနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်အသစ်တွေကို ဖန်တီးနိုင်သလို၊ လက်ရှိ လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း ခေတ်နောက်ကျစေနိုင်ပါတယ်။
- စီးပွားရေး ရှုထောင့် (Economic Dimension): နိုင်ငံတော်နှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး အခြေအနေများ (ဥပမာ- ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း၊ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုနှုန်း၊ အတိုးနှုန်း၊ စားသုံးသူ အသုံးစရိတ်)။ ဒါတွေက ဖောက်သည်တွေရဲ့ ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းနဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်စွမ်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- လူမှု-ယဉ်ကျေးမှု ရှုထောင့် (Sociocultural Dimension): လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ တန်ဖိုးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေ၊ စားသုံးသူ အလေ့အထတွေ၊ လူဦးရေဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုတွေ (ဥပမာ- အသက်အရွယ်ဖွဲ့စည်းပုံ၊ ပညာရေးအဆင့်၊ ကျား/မ အခန်းကဏ္ဍ)။ ဒါတွေက ကုန်ပစ္စည်း ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတွေရဲ့ ဝယ်လိုအားနဲ့ လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- ဥပဒေ/နိုင်ငံရေး ရှုထောင့် (Legal/Political Dimension): အစိုးရ စည်းမျဉ်းများ၊ ဥပဒေများ၊ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှု၊ အခွန်မူဝါဒများ။ ဒါတွေက အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို ကန့်သတ်နိုင်သလို၊ အခွင့်အလမ်းတွေလည်း ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။
- သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ရှုထောင့် (Natural Environment Dimension): သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များ၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ ဖိအားများ။ ဒါတွေက လုပ်ငန်းဆောင်တာများ၊ ကုန်ကြမ်းရရှိမှုနှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ယူမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- လုပ်ငန်းတာဝန် ပတ်ဝန်းကျင် (The Task Environment):
- အဓိပ္ပာယ်: ဒါကတော့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို တိုက်ရိုက် သက်ရောက်မှုရှိပြီး၊ အဖွဲ့အစည်းက အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရတဲ့ ပြင်ပအင်အားစုတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အဖွဲ့အစည်းက ဒီအင်အားစုတွေအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု အနည်းငယ် ရှိနိုင်ပါတယ်။
- အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ:
- ဖောက်သည်များ (Customers): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ဝယ်ယူသူများ။ ဖောက်သည်တွေရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ၊ နှစ်သက်မှုတွေနဲ့ Feedback တွေကို နားလည်ခြင်းက အောင်မြင်မှုအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။
- ပြိုင်ဘက်များ (Competitors): တူညီတဲ့ ကုန်ပစ္စည်း ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ပေးနေတဲ့ အခြားအဖွဲ့အစည်းများ။ ပြိုင်ဘက်တွေရဲ့ မဟာဗျူဟာတွေ၊ အားသာချက်/အားနည်းချက်တွေကို စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
- ပေးသွင်းသူများ (Suppliers): အဖွဲ့အစည်းအတွက် ကုန်ကြမ်းတွေ၊ အရင်းအမြစ်တွေ ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပေးသွင်းသူများ။ ပေးသွင်းသူတွေနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ခြင်းက ကုန်ကြမ်းရရှိမှုနဲ့ ကုန်ကျစရိတ်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- အလုပ်သမား ဈေးကွက် (Labor Market): အဖွဲ့အစည်းအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို ရရှိနိုင်တဲ့ အရင်းအမြစ်များ (ဥပမာ- တက္ကသိုလ်များ၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း သင်တန်းကျောင်းများ၊ အလုပ်အကိုင် ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီများ)။ အရည်အချင်းရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေ ရရှိဖို့အတွက် အလုပ်သမား ဈေးကွက်ကို နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
ပတ်ဝန်းကျင်၏ မသေချာမရေရာမှု (Environmental Uncertainty):
- ပတ်ဝန်းကျင်က အမြဲတမ်း ပြောင်းလဲနေတဲ့အတွက် မန်နေဂျာတွေဟာ မသေချာမရေရာမှုတွေကို ရင်ဆိုင်ရပါတယ်။ မသေချာမရေရာမှု များလေလေ၊ အဖွဲ့အစည်းက ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမို နားလည်ပြီး လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြောင်းလဲဖို့ ပိုမိုခက်ခဲလေလေ ဖြစ်ပါတယ်။
- မသေချာမရေရာမှုကို လျှော့ချဖို့အတွက် မန်နေဂျာတွေက ပတ်ဝန်းကျင်ကို စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ သတင်းအချက်အလက်တွေ စုဆောင်းခြင်းနဲ့ လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံတွေကို တည်ဆောက်ခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။
ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Environment and Corporate Culture)
အတွင်းပိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်: ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Internal Environment: Corporate Culture)
ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်က အဖွဲ့အစည်းအပေါ် လွှမ်းမိုးသလိုပဲ၊ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းပိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်ဖြစ်တဲ့ ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (Corporate Culture) ကလည်း ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အပြုအမူနဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်အပေါ် များစွာ သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။
- ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု ဆိုတာ ဘာလဲ။ (What is Corporate Culture?)
- အဓိပ္ပာယ်: ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှုဆိုတာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ ဝန်ထမ်းတွေအားလုံးက မျှဝေခံစားထားတဲ့ တန်ဖိုးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေ၊ စံနှုန်းတွေနဲ့ အလေ့အထတွေ စုစည်းမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ “ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး” လို့လည်း ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒါက ဝန်ထမ်းတွေ ဘယ်လို တွေးခေါ်လဲ၊ ဘယ်လို ခံစားလဲ၊ ဘယ်လို လုပ်ဆောင်လဲဆိုတာကို လမ်းညွှန်ပေးပါတယ်။
- မြင်သာသောနှင့် မမြင်သာသော ယဉ်ကျေးမှု (Visible and Invisible Culture):
- မြင်သာသော ယဉ်ကျေးမှု (Visible Culture): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဝတ်စားဆင်ယင်မှု၊ ရုံးခန်း အပြင်အဆင်၊ အခမ်းအနားများ၊ အမှတ်တံဆိပ်၊ ဆောင်ပုဒ်များ၊ ပြောဆိုပုံများ စတဲ့ မြင်တွေ့နိုင်တဲ့၊ ကြားသိနိုင်တဲ့ အရာများ။
- မမြင်သာသော ယဉ်ကျေးမှု (Invisible Culture): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အခြေခံ တန်ဖိုးများ၊ ယုံကြည်မှုများ၊ ယူဆချက်များ၊ အတွေးအခေါ်များ စတဲ့ မြင်တွေ့နိုင်ခြင်း မရှိသော၊ သို့သော် အပြုအမူများကို လွှမ်းမိုးသော အရာများ။ (ဥပမာ- ဖောက်သည်ကို ဦးစားပေးခြင်း၊ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုကို အားပေးခြင်း)။
- ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးကြီးပုံ (Importance of Corporate Culture):
- ဝန်ထမ်းများကို လမ်းညွှန်ခြင်း: ဝန်ထမ်းတွေ ဘယ်လို ပြုမူရမယ်၊ ဘယ်လို ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချရမယ်ဆိုတာကို လမ်းညွှန်ပေးပါတယ်။
- စည်းလုံးညီညွတ်မှု: ဝန်ထမ်းတွေကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို တည်ဆောက်ပြီး အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပန်းတိုင်တွေဆီ ဦးတည်စေပါတယ်။
- ဝန်ထမ်း စိတ်ဓာတ်နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု: ကောင်းမွန်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုက ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စိတ်ကျေနပ်မှု၊ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုနဲ့ အဖွဲ့အစည်းအပေါ် သစ္စာစောင့်သိမှုကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။
- ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် (Competitive Advantage): ခိုင်မာပြီး ထူးခြားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုက ပြိုင်ဘက်တွေအတွက် အတုယူဖို့ ခက်ခဲတဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
- ပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံနိုင်မှု: ပြောင်းလဲမှုကို အားပေးတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုက အဖွဲ့အစည်းကို ပြောင်းလဲနေတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ကူညီပေးပါတယ်။
- ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးအစားများ (Types of Culture):
အဖွဲ့အစည်း ယဉ်ကျေးမှုကို မတူညီတဲ့ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ခွဲခြားနိုင်ပါတယ်။ အဓိကအားဖြင့် အောက်ပါ ၄ မျိုးကို တွေ့ရတတ်ပါတယ်-
- လိုက်လျောညီထွေမှု ယဉ်ကျေးမှု (Adaptability Culture):
- အာရုံစိုက်မှု: ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ကို လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်ခြင်း၊ ပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံခြင်း၊ ဆန်းသစ်တီထွင်မှု (Innovation) ကို အားပေးခြင်း။
- လက္ခဏာများ: ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိခြင်း၊ ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရှိခြင်း၊ အန္တရာယ်ယူရဲခြင်း။
- သင့်တော်သော လုပ်ငန်းများ: နည်းပညာ၊ ဖက်ရှင်၊ မီဒီယာ စတဲ့ ပြောင်းလဲမှု မြန်ဆန်တဲ့ လုပ်ငန်းများ။
- တာဝန်ယူမှု ယဉ်ကျေးမှု (Achievement Culture):
- အာရုံစိုက်မှု: ပန်းတိုင်များ အောင်မြင်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု (Competitiveness)၊ ရလဒ်များ (Results)။
- လက္ခဏာများ: ရည်မှန်းချက်ကြီးခြင်း၊ စွမ်းဆောင်ရည်ကို အလေးထားခြင်း၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်ခြင်း။
- သင့်တော်သော လုပ်ငန်းများ: အရောင်း၊ စျေးကွက်ရှာဖွေရေး၊ စွမ်းဆောင်ရည်ကို အဓိကထားသော လုပ်ငန်းများ။
- ပါဝင်ပတ်သက်မှု ယဉ်ကျေးမှု (Involvement Culture):
- အာရုံစိုက်မှု: ဝန်ထမ်းများ၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှု (Employee Involvement)၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု (Development)၊ လူမှုဆက်ဆံရေး (Relationships)။
- လက္ခဏာများ: ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ အဖွဲ့လိုက် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု၊ ဝန်ထမ်းများကို တန်ဖိုးထားခြင်း။
- သင့်တော်သော လုပ်ငန်းများ: ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ် စတဲ့ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ။
- ကိုက်ညီမှု ယဉ်ကျေးမှု (Consistency Culture):
- အာရုံစိုက်မှု: စည်းမျဉ်းများ (Rules), လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ (Procedures), စနစ်တကျ လုပ်ဆောင်မှု (Order), တသမတ်တည်းရှိမှု (Consistency)။
- လက္ခဏာများ: စည်းကမ်းရှိခြင်း၊ ထိရောက်မှုရှိခြင်း၊ တည်ငြိမ်မှုရှိခြင်း၊ ဘေးအန္တရာယ် ကင်းရှင်းရေးကို အလေးထားခြင်း။
- သင့်တော်သော လုပ်ငန်းများ: ထုတ်လုပ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ အစိုးရ အဖွဲ့အစည်းများ စတဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း တင်းကျပ်တဲ့ လုပ်ငန်းများ။
- ယဉ်ကျေးမှုကို ပုံဖော်ခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းခြင်း (Shaping and Maintaining Culture):
- ခေါင်းဆောင်မှု (Leadership): ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အပြုအမူ၊ ပြောဆိုမှုနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက ယဉ်ကျေးမှုကို အဓိက ပုံဖော်ပါတယ်။
- ဇာတ်လမ်းများ (Stories): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ သမိုင်းကြောင်း၊ ထူးခြားတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေနဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို ပြောပြတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေက ယဉ်ကျေးမှုကို ခိုင်မာစေပါတယ်။
- သင်္ကေတများ (Symbols): ရုံးခန်း အပြင်အဆင်၊ အမှတ်တံဆိပ်၊ ဝတ်စားဆင်ယင်မှု စတာတွေက ယဉ်ကျေးမှုကို ထင်ဟပ်စေပါတယ်။
- လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ (Ceremonies and Rites): ဝန်ထမ်းအသစ် ကြိုဆိုပွဲများ၊ ဆုပေးပွဲများ၊ အငြိမ်းစားယူခြင်း အခမ်းအနားများက ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းပေးပါတယ်။
- ရွေးချယ်ခြင်းနှင့် လေ့ကျင့်ပေးခြင်း (Selection and Socialization): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်ပြီး၊ သူတို့ကို ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ရင်းနှီးအောင် လေ့ကျင့်ပေးခြင်း။
ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Environment and Corporate Culture)
ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း (Managing the Environment and Culture)
မန်နေဂျာတွေဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင် (အခွင့်အလမ်းနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုများ) နဲ့ အတွင်းပိုင်း ယဉ်ကျေးမှု (အားသာချက်နဲ့ အားနည်းချက်များ) နှစ်ခုလုံးကို နားလည်ပြီး ထိရောက်စွာ စီမံခန့်ခွဲနိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါမှသာ အဖွဲ့အစည်းက ရေရှည်တည်တံ့ပြီး အောင်မြင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
- ပတ်ဝန်းကျင်ကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း (Managing the Environment):
မန်နေဂျာတွေဟာ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ မသေချာမရေရာမှု (Uncertainty) တွေကို လျှော့ချပြီး အဖွဲ့အစည်းအတွက် အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖမ်းဆုပ်နိုင်ဖို့ နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
- ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးစားခြင်း (Attempting to Influence the Environment):
- Political Activity (နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှု): အစိုးရ မူဝါဒတွေ၊ ဥပဒေတွေက အဖွဲ့အစည်းအပေါ် အကျိုးရှိအောင် သက်ရောက်စေဖို့အတွက် Lobbying (ဥပဒေပြုသူတွေကို စည်းရုံးခြင်း) သို့မဟုတ် Political Action Committees (PACs) တွေကနေတစ်ဆင့် လှုပ်ရှားခြင်း။
- Public Relations (ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပုံရိပ်ကို ကောင်းမွန်အောင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ လူထုရဲ့ အမြင်ကို လွှမ်းမိုးခြင်း။
- Advertising (ကြော်ငြာခြင်း): ဖောက်သည်တွေရဲ့ ဝယ်လိုအားကို မြှင့်တင်ခြင်း။
- Contracts/Alliances (စာချုပ်များ/မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်း): ပေးသွင်းသူတွေ၊ ဖောက်သည်တွေ ဒါမှမဟုတ် ပြိုင်ဘက်တွေနဲ့ စာချုပ်တွေ ချုပ်ဆိုခြင်း၊ မဟာမိတ်တွေ ဖွဲ့ခြင်းဖြင့် မသေချာမရေရာမှုကို လျှော့ချခြင်း။ (ဥပမာ- Joint Ventures)။
- Mergers and Acquisitions (ပေါင်းစည်းခြင်းနှင့် ဝယ်ယူခြင်း): ပြိုင်ဘက်တစ်ဦးကို ဝယ်ယူခြင်း သို့မဟုတ် အခြားကုမ္ပဏီတစ်ခုနဲ့ ပေါင်းစည်းခြင်းဖြင့် ဈေးကွက်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်း တိုးမြှင့်ခြင်း။
- ပတ်ဝန်းကျင်ကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း (Adapting to the Environment):
- Boundary-Spanning Roles (နယ်နိမိတ် ကျော်လွန်သော အခန်းကဏ္ဍများ): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ကနေ သတင်းအချက်အလက်တွေ စုဆောင်းပြီး အဖွဲ့အစည်းအတွင်းကို ပြန်လည် ပေးပို့ပေးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍများ (ဥပမာ- Market Research, Sales, Public Relations)။
- Forecasting and Planning (ခန့်မှန်းခြင်းနှင့် စီစဉ်ခြင်း): အနာဂတ် ပတ်ဝန်းကျင် အပြောင်းအလဲတွေကို ကြိုတင် ခန့်မှန်းပြီး အဲဒီအတွက် စီမံကိန်းတွေ ရေးဆွဲခြင်း။
- Flexibility and Responsiveness (ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိခြင်းနှင့် တုံ့ပြန်နိုင်စွမ်း): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိအောင် ထားရှိခြင်းဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင် အပြောင်းအလဲတွေကို လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်ခြင်း။
- Differentiation and Integration (ကွဲပြားခြားနားခြင်းနှင့် ပေါင်းစည်းခြင်း): ပတ်ဝန်းကျင် မသေချာမရေရာမှု များတဲ့အခါ ဌာနတွေက ပိုမို ကွဲပြားခြားနားစွာ (Differentiation) လုပ်ဆောင်ကြပြီး၊ အဲဒီဌာနတွေကြား ပေါင်းစည်းညှိနှိုင်းမှု (Integration) လည်း ပိုမို လိုအပ်လာပါတယ်။
- ယဉ်ကျေးမှုကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း (Managing Corporate Culture):
မန်နေဂျာတွေဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို တည်ဆောက်ခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနဲ့ လိုအပ်ပါက ပြောင်းလဲခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်နိုင်ပါတယ်။
- ခေါင်းဆောင်မှု (Leadership): ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အပြုအမူ၊ ပြောဆိုမှုနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကနေတစ်ဆင့် ယဉ်ကျေးမှုကို အဓိက ပုံဖော်သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေက ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ တန်ဖိုးတွေကို စံနမူနာ ပြသရပါမယ်။
- ဇာတ်လမ်းများ၊ သင်္ကေတများနှင့် အခမ်းအနားများ (Stories, Symbols, and Ceremonies):
- Stories: အဖွဲ့အစည်းရဲ့ သမိုင်းကြောင်း၊ သူရဲကောင်းတွေနဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို ပြောပြတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေက ယဉ်ကျေးမှုကို ခိုင်မာစေပါတယ်။
- Symbols: ရုံးခန်း အပြင်အဆင်၊ ဝတ်စားဆင်ယင်မှု၊ အမှတ်တံဆိပ် စတာတွေက ယဉ်ကျေးမှုကို ထင်ဟပ်စေပါတယ်။
- Ceremonies and Rites: ဝန်ထမ်းအသစ် ကြိုဆိုပွဲများ၊ ဆုပေးပွဲများ၊ အောင်မြင်မှု အခမ်းအနားများက ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းပေးပြီး ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။
- ရွေးချယ်ခြင်းနှင့် လူမှုဆက်ဆံရေး (Selection and Socialization):
- Selection: အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ တန်ဖိုးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်း။
- Socialization: ဝန်ထမ်းအသစ်တွေကို အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှု၊ စံနှုန်းတွေနဲ့ အလေ့အထတွေအကြောင်း သင်ကြားပေးခြင်း၊ ရင်းနှီးအောင် လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း။
- ယဉ်ကျေးမှုကို ပြောင်းလဲခြင်း (Changing Culture):
- လက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှုက ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ မကိုက်ညီတော့ဘူးဆိုရင် ဒါမှမဟုတ် အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပန်းတိုင်တွေကို အထောက်အကူ မပြုတော့ဘူးဆိုရင် ယဉ်ကျေးမှုကို ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
- ယဉ်ကျေးမှု ပြောင်းလဲခြင်းဟာ အချိန်ယူရပြီး ခက်ခဲတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ခေါင်းဆောင်မှုရဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ကတိကဝတ်၊ ရှင်းလင်းတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှု လိုအပ်ပါတယ်။
ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှု၏ ပေါင်းစပ်သက်ရောက်မှု (Interplay of Environment and Culture):
- အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဟာ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ကို ဘယ်လို တုံ့ပြန်မလဲဆိုတာကို လွှမ်းမိုးပါတယ်။ ဥပမာ- ပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းက မတည်ငြိမ်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ပိုမို အောင်မြင်နိုင်ပါတယ်။
- ထိရောက်တဲ့ မန်နေဂျာတွေဟာ ပြင်ပအခွင့်အလမ်းတွေနဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို သိရှိပြီး၊ အတွင်းပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကို အဲဒီအခွင့်အလမ်းတွေကို ဖမ်းဆုပ်နိုင်အောင်နဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်နိုင်အောင် ပုံဖော်ရပါမယ်။
ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Environment and Corporate Culture) – အနှစ်ချုပ်
ဒီအခန်းက အဖွဲ့အစည်းတွေ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဘယ်လို အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုရှိလဲ၊ ပတ်ဝန်းကျင်က အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို ဘယ်လို လွှမ်းမိုးလဲ၊ ပြီးတော့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွင်းပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုက ဘယ်လို အရေးပါလဲဆိုတာကို ခြုံငုံဖော်ပြထားပါတယ်။
- ပြင်ပ အဖွဲ့အစည်း ပတ်ဝန်းကျင် (The External Organizational Environment):
- အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာရှိတဲ့ အင်အားစုတွေ ဖြစ်ပြီး အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေနဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေအပေါ် လွှမ်းမိုးပါတယ်။
- အထွေထွေ ပတ်ဝန်းကျင် (General Environment): အဖွဲ့အစည်းအားလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တဲ့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အင်အားစုများ (ဥပမာ- နိုင်ငံတကာ၊ နည်းပညာ၊ စီးပွားရေး၊ လူမှု-ယဉ်ကျေးမှု၊ ဥပဒေ/နိုင်ငံရေး၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ရှုထောင့်များ)။
- လုပ်ငန်းတာဝန် ပတ်ဝန်းကျင် (Task Environment): အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို တိုက်ရိုက် သက်ရောက်မှုရှိပြီး အဖွဲ့အစည်းက အပြန်အလှန် ဆက်ဆံရတဲ့ အင်အားစုများ (ဥပမာ- ဖောက်သည်များ၊ ပြိုင်ဘက်များ၊ ပေးသွင်းသူများ၊ အလုပ်သမား ဈေးကွက်)။
- ပတ်ဝန်းကျင်၏ မသေချာမရေရာမှု (Environmental Uncertainty) ကို စီမံခန့်ခွဲရန် အရေးကြီးပါသည်။
- အတွင်းပိုင်း ပတ်ဝန်းကျင်: ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု (The Internal Environment: Corporate Culture):
- ကော်ပိုရိတ် ယဉ်ကျေးမှု: အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ ဝန်ထမ်းတွေအားလုံးက မျှဝေခံစားထားတဲ့ တန်ဖိုးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေ၊ စံနှုန်းတွေနဲ့ အလေ့အထတွေ စုစည်းမှု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ “ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး” ဖြစ်ပြီး မြင်သာသော (Visible) နှင့် မမြင်သာသော (Invisible) အစိတ်အပိုင်းများ ရှိပါတယ်။
- အရေးကြီးပုံ: ဝန်ထမ်းများကို လမ်းညွှန်ခြင်း၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှု တည်ဆောက်ခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်ခြင်း၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု အားသာချက် ဖန်တီးခြင်းနှင့် ပြောင်းလဲမှုကို လက်ခံနိုင်မှုတို့အတွက် အရေးကြီးပါသည်။
- ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးအစားများ: လိုက်လျောညီထွေမှု (Adaptability), တာဝန်ယူမှု (Achievement), ပါဝင်ပတ်သက်မှု (Involvement) နှင့် ကိုက်ညီမှု (Consistency) ယဉ်ကျေးမှုများ။
- ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း (Managing the Environment and Culture):
- ပတ်ဝန်းကျင်ကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း: ပတ်ဝန်းကျင်ကို လွှမ်းမိုးရန် ကြိုးစားခြင်း (ဥပမာ- နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှု၊ မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်း) သို့မဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်ကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း (ဥပမာ- နယ်နိမိတ် ကျော်လွန်သော အခန်းကဏ္ဍများ၊ ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိခြင်း)။
- ယဉ်ကျေးမှုကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း: ခေါင်းဆောင်မှု၊ ဇာတ်လမ်းများ၊ သင်္ကေတများ၊ အခမ်းအနားများ၊ ဝန်ထမ်းရွေးချယ်ခြင်းနှင့် လူမှုဆက်ဆံရေးတို့ဖြင့် ယဉ်ကျေးမှုကို ပုံဖော်ခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် လိုအပ်ပါက ပြောင်းလဲခြင်း။
- ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုသည် အချင်းချင်း အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုရှိပြီး၊ ထိရောက်သော မန်နေဂျာများသည် ၎င်းနှစ်ခုလုံးကို ဟန်ချက်ညီစွာ စီမံခန့်ခွဲရမည်။
အနှစ်ချုပ်ရရင်တော့ The Environment and Corporate Culture အခန်း ဟာ အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံရသလို၊ အတွင်းပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုကလည်း အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို ပုံဖော်ပေးတယ်ဆိုတာကို ရှင်းပြထားပါတယ်။ ထိရောက်တဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုတာ ဒီပြင်ပနဲ့ အတွင်းပိုင်း အင်အားစုနှစ်ခုလုံးကို နားလည်ပြီး စနစ်တကျ စီမံခန့်ခွဲနိုင်ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။